Onderzeeërs worden tegenwoordig voor allerlei doeleinden gebruikt: van wetenschappelijk onderzoek in de diepzee tot toerisme (wat te denken van de Titan?) en oorlogsvoering. Maar wist je dat de duikboot een behoorlijk oude uitvinding is?
Een van de eerste onderzeeërs was de Turtle, die werd ontwikkeld in de tijd van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog. George Washington, de eerste president van de VS, noemde de duikboot ‘een blijk van genialiteit’. Ontwikkelaar David Bushnell was bij zijn bouwplannen waarschijnlijk geïnspireerd door de allereerste duikboot van de Nederlandse uitvinder Cornelis Drebbel.
De Turtle: een duikboot als wapen
In 1775, in de begindagen van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog, vroeg David Bushnell zich af hoe een oorlog eruit zou zien als deze onderwater zou worden gevoerd. Bushnell, een boerenzoon, studeerde aan de huidige Yale University en sleutelde aan verschillende uitvindingen om de dertien koloniën – die later de onafhankelijkheid zouden uitroepen als de Verenigde Staten van Amerika – te helpen in hun strijd tegen Groot-Brittannië.
Volgens Bushnell waren zeeslagen cruciaal in de Amerikaanse Revolutie: de Britten voerden hun troepen aan via schepen en dreven de kolonisten met hun vloten in het nauw. Maar wat nou als je die schepen vanonder zou aanvallen? Bushnell ontwikkelde een experimenteel voertuig dat onder het wateroppervlak kon duiken, vanwaar de bestuurder vervolgens schepen kon bombarderen. Maar de ontwikkeling van deze ‘Turtle’ verliep niet vlekkeloos.
Hoe werkte de Turtle?
De kans is groot dat Bushnell elementen uit het ontwerp van de eerste werkende onderzeeër uit 1620 heeft overgenomen. Deze was ontwikkeld door de Nederlandse technicus Cornelis Drebbel en werd een inspiratiebron voor vele latere duikboten. In het voertig van Bushnell zou één passagier passen, omsloten door twee schelpvormige constructies waaraan de Turtle zijn naam dankt.
De bestuurder had dertig minuten aan zuurstof bij zich. In deze beperkte tijd moest hij de duikboot met hand- en voetpedalen en een roer naar vijandige schepen zien te navigeren. Vervolgens kon hij met een aanhangsel op de romp van de Turtle een gat boren in een ander watertuig en daarin een tijdbom plaatsen. Daarna kon de onderzeeër onopgemerkt wegkomen.
Een noodlottig einde
Hoe liep het af met de Turtle? De duikboot van Bushnell kreeg veel lof van onder meer Benjamin Franklin, een van de Founding Fathers, en van George Washington, die na de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog de eerste president van de VS zou worden. Toch had Washington ook zijn bedenkingen: in een brief uit 1785 liet hij weten dat de uitvindingen van Bushnell vaak werden geplaagd door ongelukken.
Dat was ook zo: in september 1776, toen de Turtle zijn debuut zou maken, werd de bestuurder – de broer van Bushnell – ziek. In plaats daarvan ging sergeant Ezra Lee aan boord met de missie om de Britse HMS Eagle op te blazen. Dit schip bleek echter van metaal en niet van hout, waardoor het onmogelijk was een gat te boren. Lee en de Turtle dropen af. Het explosief was echter achtergebleven en deed toch wat het moest doen: een gigantische ‘geheime’ explosie veroorzaken.
Ook op latere missies werd de Turtle geplaagd door technische gebreken. Uiteindelijk werd het schip waarop de onderzeeër werd vervoerd tot zinken gebracht, waarna de Turtle voor altijd kopje onder zou blijven.
