De Germanen waren een groep van stammen en volken die oorspronkelijk uit het noorden van Europa kwamen. Ze leefden zo ongeveer van 1500 v.C. tot 800 n.C. en verspreidden zich in die tijd van Scandinavië tot aan Polen.
Wie waren de Germanen?
De Germanen zijn in onze geschiedenis bijzonder, omdat ze het eerste ‘Nederlandse’ volk waren dat ooit door anderen is beschreven. Met Julius Caesars imposante De Bello Gallico kwam een einde aan de prehistorie in Nederland. Hij doet daarin verslag van zijn verovering van Gallië – al is hij niet altijd even objectief.
‘Caesar geeft een sterk gekleurd beeld van wie de Germanen waren,’ zegt archeoloog Jasper de Bruin van het Leidse Rijksmuseum van Oudheden. ‘Hij benoemt in De Bello Gallico allerlei karakteristieken van Germaanse samenlevingen die niet stroken met onze archeologische vondsten.’
Dat ze geen kleren droegen bijvoorbeeld en ‘dat ze heel groot en krijgshaftig waren. Door de Germanen zo af te schilderen, probeerde Caesar te legitimeren dat hij in 58 v.C. Gallië binnenviel’, legt De Bruin uit. ‘In feite was daar helemaal geen aanleiding voor, behalve zijn eigen financiële gewin.’
Hoe leefden de Germanen in Nederland?
‘Niemand zal het wagen zich in hun buurt te vestigen,’ schrijft Caesar over de Germanen in zijn beroemde reisverslag. Dat zij ‘hun buren uit hun land hebben verdreven, beschouwen zij als het bewijs van hun moed’.
Leestip: Wie waren de Bataven?
‘In Nederland zijn we vrij goed in opgravingen van gewone huisplaatsen,’ zegt De Bruin. ‘Daardoor weten we best veel over het leven van de gemiddelde Germaan. Mensen leefden in dorpen en bedreven landbouw op kleine akkertjes. Ze hielden vee en deden aan ruilhandel met mantelspelden, glazen armbanden en zelfs munten. We weten dat deze mensen in internationale uitwisselingsnetwerken functioneerden. Steden waren er nog niet, maar je kunt zeker van welvarende boerengemeenschappen spreken.’
Zijn Nederlanders Germanen?
Als de Romeinen het huidige zuiden van Nederland binnenvallen, verandert er veel voor de toenmalige bewoners. Een deel van de Germaanse gemeenschappen wordt omgebracht, het gebied uitgedreven of als slaaf verkocht. Een deel mag blijven, op voorwaarde dat ze zich aanpassen aan de Romeinse cultuur.
‘Ook na de komst van de Romeinen is Nederland nog zeker twee keer ontvolkt geweest,’ zegt De Bruin. ‘Tussen Nederlanders van nu en Germanen van toen zal dus weinig genetisch verwantschap zijn.’
Leestip: Wie waren de Vikingen?
Ook over het uiterlijk van de Germanen valt weinig te zeggen, stelt De Bruin. ‘Omdat het voor een deel om mensen uit Noordwest-Europa ging, mag je aannemen dat sommigen blond haar en blauwe ogen hebben gehad. Maar je kunt je afvragen of ‘de prototype Germaan’ niet per definitie een karikatuur is.’
Wil je de missie van National Geographic steunen en onbeperkt toegang krijgen tot National Geographic Premium? Word nu lid!
