Op 20 augustus 1672 worden de broers Johan de Witt en Cornelis de Witt in Den Haag op gruwelijke wijze vermoord door een woedende menigte. Ze worden ondersteboven aan de galg gehangen en hun lichamen worden in stukken gesneden. Daarmee zijn de gruwelen nog niet voorbij: hun lichaamsdelen worden verkocht en opgegeten. Wat ging er vooraf aan deze moord?
De politieke loopbaan van Johan de Witt
Voor het antwoord moeten we terug naar het begin van de loopbaan van Johan de Witt, die zich halverwege de zeventiende eeuw opwerkt tot een van de vooraanstaandste politici in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Van 1653 tot 1672 is hij raadpensionaris van het gewest Holland, een functie die hij lange tijd met succes vervult.
Johan de Witt behoort tot de staatsgezinden, zoals voorstanders van de Republiek worden genoemd, en is van mening dat een erfelijk stadhouderschap leidt tot corruptie. De Republiek maakt op dat moment het Eerste Stadhouderloze Tijdperk door, wat tegen het zere been is van de prinsgezinden: zij steunen de stadhouders van Oranje-Nassau.
Leestip: Wie was Willem van Oranje, de ‘Vader des Vaderlands’?
Een groot deel van het Nederlandse volk wil de Oranjes aan de macht. Maar het stadhouderschap – een taak waaronder ook de leiding over het leger viel – was in 1667 met het Eeuwig Edict door Johan de Witt en zijn regenten definitief afgeschaft. De Republiek raakte hierdoor verdeeld in twee kampen: staatsgezinden en prinsgezinden.
Het Rampjaar
In 1672, een jaar dat bekend zou komen te staan als het Rampjaar, wordt Nederland van verschillende kanten aangevallen. Zowel Engeland, Frankrijk als de bisdommen Münster en Keulen vallen binnen. Prinsgezinden roepen op dat Willem III van Oranje de leiding neemt om de dreiging het hoofd te bieden.
Leestip: De Harige Oorlog, de verhitte strijd om de vrijheid van het mannenkapsel
De steun aan prins Willem III van Oranje is een duidelijk signaal richting Johan de Witt. Hem wordt verweten dat hij het leger en de landsverdediging had verwaarloosd. De verhoudingen beginnen te kantelen.
Wat is er met Johan de Witt en Cornelis de Witt gebeurd?
Als de vijandelijke troepen in 1672 het land steeds verder binnendringen, wordt het volk bozer en bozer. De mensen zoeken naar een zondebok en geven Johan de Witt en zijn broer Cornelis de Witt de schuld van de rampspoed. Er ontstaat een pamflettenoorlog en fabels, geruchten en complotten verspreiden zich als een lopend vuurtje. De gebroeders De Witt zijn het doelwit van de haatcampagne.
Leestip: Moord of ziekte? De mysterieuze dood van Mozart
Cornelis de Witt wordt beschuldigd van het voorbereiden van een moordaanslag op prins Willem III. Hij wordt opgesloten in de Gevangenpoort en gemarteld, maar weigert schuld te bekennen. Johan de Witt komt zijn broer opzoeken, maar dan barst de bom.
Wie heeft de gebroeders De Witt vermoord?
Op 20 augustus 1672 worden de broers vermoord. Ze worden overvallen door een menigte schutters en boze burgers. Ze worden naar buiten gesleurd en van het leven beroofd. De levenloze lichamen worden aan de wipgalg op het Groene Zoodje, het schavot van het Hof van Holland op de Plaats, opgehangen en in stukken gesneden.
Was er sprake van kannibalisme?
De lichaamsdelen van de gebroeders De Witt worden tegen opbod aan omstanders verkocht. Men kon een vinger kopen voor vijftien tot twintig stuivers, een oor voor 25 tot 30 stuivers en een teen voor tien stuivers.
Met enkele lichaamsdelen wordt later in kroegen gepronkt; sommige mensen aten de lichaamsdelen zelfs op als blijk van woede. De broers Johan de Witt en Cornelis de Witt werden dus slachtoffer van kannibalisme.
Leestip: Werd er echt zo vaak gemarteld in de Middeleeuwen?
Er zijn twee ledematen van Johan de Witt en Cornelis de Witt bewaardgebleven als relieken in een loden doosje: een tong en een vinger (te zien in het Haags Historisch Museum). Het is echter lastig te bewijzen of deze lichaamsdelen werkelijk toebehoorden aan de gebroeders De Witt.
Hoewel de lichamen van de gebroeders De Witt flink werden toegetakeld, zijn hun restanten begraven in de Nieuwe Kerk in Den Haag. Johan de Witt werd daar bij zijn vrouw te ruste gelegd.
Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!
