‘Wilhelmus van Nassouwe ben ik, van Duitsen bloed (...)’ Veel Nederlanders kennen deze regel uit hun hoofd en zullen er meteen een melodie bij horen. Maar wie was Willem van Oranje, de ‘Wilhelmus’ aan wie het Nederlandse volkslied is opgedragen?

Wie was Willem van Oranje?

Willem van Oranje-Nassau wordt geboren op 24 april 1533 in de Duitse plaats Dillenburg, zo’n honderd kilometer ten oosten van Bonn. Zijn ouders, Willem I van Nassau-Dillenburg en Juliana van Stolberg, zijn graaf en gravin.

Als Willem elf jaar oud is, overlijdt zijn neef. De jonge Willem erft al zijn bezittingen, waaronder het prinsdom Orange in Zuidoost-Frankrijk en de daarbij behorende titel: prins van Oranje.

Al op jonge leeftijd blijkt de prins te beschikken over diplomatieke talenten. Hij wordt omschreven als optimistisch en eloquent, en weet een indruk te maken op keizer Karel V. Zo begint de loopbaan van de jonge Willem van Oranje, waarin hij verschillende belangrijke functies zal bekleden onder Karel V en diens zoon Filips II.

Vier huwelijken

Willem van Oranje treedt vier keer in het huwelijk. Op zijn achttiende trouwt hij met Anna van Egmond. Enkele jaren na haar dood volgt een huwelijk met Anna van Saksen. Dit turbulente huwelijk wordt in 1571 verbroken, waarna Willem van Oranje trouwt met Charlotte van Bourbon.

Leestip: Hendrik VIII van Engeland liet twee van zijn vrouwen onthoofden

Ongeveer een jaar nadat zij sterft, volgt een echtverbintenis met Louise de Coligny die standhoudt tot de moordaanslag die Willem het leven kost. In totaal krijgt Willem van Oranje zestien kinderen, van wie een deel al kort na de geboorte overlijdt.

Verzet tegen Filips II

Als Filips II, de zoon van Karel V, in 1555 heer van de Nederlanden wordt, werkt Willem van Oranje als legeraanvoerder. Een jaar later volgt Filips II zijn vader op als koning van Spanje, en in 1559 benoemt hij Willem als stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht.

Toch worden de twee geen dikke vrienden. Filips II is strenggelovig en vastbesloten om niet-katholieke geloofsovertuigingen de kop in te drukken. Daarvoor wordt gebruik gemaakt van de inquisitie, een katholieke rechtbank die strenge straffen uitdeelt aan zogenoemde ketters.

Leestip: Zo begon de Reformatie, de religieuze revolutie in Europa

Willem van Oranje is het niet eens met de geloofsvervolging van Filips II en pleit juist voor godsdienstvrijheid. En hij is niet de enige. Steeds meer protestanten én katholieken in de Nederlandse provincies zetten zich af tegen Filips II.

Tachtigjarige Oorlog

Dit verzet tegen de Spaanse Kroon komt in 1566 tot uiting in de Beeldenstorm, waarbij katholieke kerken worden bestormd en vernield, en groeit uiteindelijk uit tot de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648).

Nadat Willem van Oranje zich in 1568 aansluit bij de oppositie tegen Filips II, wordt zijn oudste zoon Filips Willem gevangengenomen. Filips Willem, die op dat moment student is aan de Katholieke Universiteit Leuven, wordt door zijn ontvoerders naar Spanje gebracht en zal zijn vader nooit meer zien. De Spanjaarden houden hem dertig jaar vast als gijzelaar – wanneer hij vrijkomt, leeft Willem van Oranje al niet meer.

Leidens Ontzet

Willem van Oranje speelt in de Tachtigjarige Oorlog een belangrijke rol in de opstand tegen de Spaanse machthebbers, zoals bij het Leidens Ontzet in 1574. Hij zet legers op die vechten tegen de Spanjaarden, dit tot woede van Filips II.

Leestip: Het Wilhelmus: van geuzenlied naar volkslied

In 1580 wordt Willem door de Spaanse koning vogelvrij verklaard. Wie de prins van Oranje vermoordt, zal een adellijke titel en 25.000 gouden kronen ontvangen, een bedrag dat nu ongeveer drie miljoen euro waard zou zijn.

Vader des Vaderlands

Op 10 juli 1584 wordt Willem van Oranje in het Prinsenhof in Den Haag neergeschoten door Balthasar Gerards. Hij overlijdt ter plekke aan zijn verwondingen. Willems zestienjarige zoon Maurits van Oranje volgt hem op als stadhouder. Het verzet tegen de Spanjaarden houdt aan en leidt tot het ontstaan van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden in 1588.

Het praalgraf dat voor de Prins van Oranje werd gebouwd in de Nieuwe Kerk in Delft, trekt nog steeds elk jaar duizenden bezoekers. Hoewel Willem het ontstaan van de Republiek niet meer heeft meegemaakt, is hij onlosmakelijk verbonden met de gebeurtenissen die geleid hebben tot een verenigd Nederland. Dit levert hem postuum de titel Vader des Vaderlands op – en een volkslied waarvan de coupletten een van zijn vele namen spellen.

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!