Wie bouwden Petra in Jordanië – en waarom gingen ze weg?

Petra, gelegen in het zuidwesten van Jordanië, is een van de indrukwekkendste archeologische vindplaatsen ter wereld. De oude stad werd meer dan tweeduizend jaar geleden uit roze zandsteen gehouwen en is beroemd om de Schatkamer (Al Khazna), die bezoekers begroet aan het einde van een smalle kloof die Siq wordt genoemd.

Voor veel toeristen die Jordanië bezoeken, is dit gebouw het hoogtepunt van Petra. Er valt echter nog veel meer te ontdekken: ruim zeshonderd gevels, tempels, graven en andere overblijfselen van een beschaving die ooit een bloeiend handelsimperium runde.

Wie bouwden de stad Petra in Jordanië?

Petra was eeuwenlang de hoofdstad van de Nabateeërs, een Arabisch handelsvolk dat de schakel vormde tussen India, Afrika en het Middellandse Zeegebied. De Nabateeërs handelden in wierook, specerijen en zijde. Ze hieven hoge invoerbelastingen op de karavaanroutes – tot wel 25 procent – en investeerden hun rijkdom in de bouw van tempels, badhuizen en monumenten.

Leestip: Een uniek inkijkje in oude grotwoningen over de hele wereld

De meeste archeologische overblijfselen in Petra zijn graven, vertelt Zeyad Al-Salameen, archeoloog aan de Mohamed Bin Zayed University for Humanities in Abu Dhabi. De Nabateeërs besteedden veel aandacht aan het hiernamaals, legt hij uit. ‘Ze beschouwden hun leven als een korte reis.’

Op verschillende plekken in Petra zijn graftombes gevonden die zijn uitgehakt uit het roze zandsteen.

Sommige graven bevinden zich in gedetailleerde, in de rotsen uitgehouwen gevels. De Schatkamer is daar een prachtig voorbeeld van. In 2024 vonden archeologen daar een graf met twaalf skeletten.

Uit grafinscripties blijkt dat de Nabateeërs een polytheïstische religie hadden: ze vereerden onder andere Dushara, de mannelijke oppergod, en Allat, een vrouwelijke godin. Volgens antropoloog Megan Perry, verbonden aan de East Carolina University (VS), veranderden hun voorstellingen door de tijd heen.

Aanvankelijk werden goden als abstracte, stenen blokken weergegeven. Later kregen ze menselijke trekken en werden ze zelfs vergeleken met Griekse goden als Zeus en Aphrodite.

Leestip: Het mysterie van de Hangende Tuinen van Babylon – heeft dit wereldwonder echt bestaan?

Het dagelijks leven

Archeologen hebben ook ontdekt wat de Nabateeërs aten. Hun dieet bestond uit verschillende soorten fruit, granen, vlees en zelfs vis die werd geïmporteerd uit de Dode Zee. Uit resten in feestzalen blijkt dat begrafenisrituelen vaak gepaard gingen met uitgebreide maaltijden; archeologen vonden daar onder meer dierenbotten. ‘We hebben veel bewijs dat de Nabateeërs feestvierden,’ zegt Perry.

In het noorden, in het gebied Beidha, verbouwden ze gewassen. Koopakten op papyrus geven daarnaast inzicht in de landbouwpraktijken van die tijd, aldus Al-Salameen.

Al Khazna, ofwel de Schatkamer, is slechts één van de vele gevels die in de rotswanden van het oude Petra zijn uitgehouwen.

Dat de stad Petra kon floreren in de dorre woestijn van Jordanië, danken de Nabateeërs aan hun briljante watermanagement. ‘Ze hadden een geavanceerd systeem dat elke druppel water opvangde,’ aldus Al-Salameen. Via aquaducten, rotsgeulen, dammen en reservoirs haalden ze water uit zowel regenval als bronnen buiten de stad.

Waarom werd Petra verlaten?

In haar hoogtijdagen woonden er tienduizenden mensen in de oude stad. In 106 na Chr. werd Petra echter ingelijfd door het Romeinse Rijk: Jordanië werd onderdeel van de provincie Arabia Petraea. Hoewel Petra onder de Romeinen aanvankelijk nog enige welvaart kende, begon het belang van de stad daarna af te nemen. Handelsroutes verschoven naar zee en een grote aardbeving in het jaar 363 na Chr. bracht flinke schade toe aan de stad.

Leestip: Zo verdween de cultus van Artemis uit Efeze

Veel huizen stortten in en ook de waterinfrastructuur raakte beschadigd. Inwoners verhuisden daarom naar nederzettingen in de buurt van de waterbronnen. ‘Het was een reden waarom de stad geleidelijk werd verlaten,’ zegt Al-Salameen.

Bedoeïenen kijken toe hoe een groep toeristen Al Khazna bewondert.

Hoewel het voor bezoekers kan lijken alsof het in Petra vooral om de dood draaide, is het geen stad van de doden, benadrukt Perry. Vóór de aardbevingen was het een bruisende stad waar men handel dreef en goden vereerde.

Veel van die wereld ligt echter nog onder het woestijnzand begraven. Want ondanks dat archeologen nieuwe sporen van een verdwenen beschaving blijven blootleggen, is het overgrote deel van Petra is nog altijd niet opgegraven.

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!