Door de eeuwen heen zijn er talloze steden geweest die het kloppende hart van hun beschaving vormden: ze waren ooit het middelpunt van handel, religie, politiek en cultuur. Maar geen van de steden in dit overzicht wist de tand des tijds te doorstaan. Ze raakten in verval, werden verlaten of verdwenen letterlijk van de kaart. Vandaag de dag resteren slechts ruïnes en legendes die hun verhalen vertellen.
1. Babylon
De eerste verdwenen stad uit dit lijstje ken je misschien van de legendarische Toren van Babel (te zien op de foto bovenaan) of de Hangende Tuinen van Babylon, die volgens de Klassieke Oudheid tot de zeven wereldwonderen behoorden.
Babylon lag in het hart van Mesopotamië, in het huidige Irak. Het was de hoofdstad van het Babylonische Rijk en stond lange tijd bekend als een van de grootste en indrukwekkendste steden ter wereld.
Na de verovering door Cyrus de Grote in 539 v.C. raakte de stad langzaam in verval. Hoewel het nog eeuwen bleef bestaan onder Perzische en later Hellenistische en Sassanidische heersers, verloor het geleidelijk zijn politieke betekenis. Tegen de zevende eeuw n.C. was Babylon grotendeels verlaten. Nu resteren enkel ruïnes van deze ooit zo machtige stad.
2. Troje
Ook Troje is wereldberoemd, vooral dankzij Homerus’ epische gedicht Ilias, waarin de stad wordt belegerd tijdens de Trojaanse Oorlog. Volgens latere overleveringen zou Troje zijn gevallen door een list: de Trojanen haalden een groot houten paard hun stad binnen, niet wetende dat het vol zat met Griekse soldaten.
Lange tijd werd gedacht dat Troje een mythe was, maar in de negentiende eeuw ontdekten archeologen bij Hisarlik, in het noordwesten van Turkije, resten van een stad die overeenkomen met de beschrijvingen uit de Oudheid.
Rond 1180 v.C. werd deze vermoedelijk getroffen door oorlog en brand, maar de plek bleef nog eeuwenlang bewoond – ook tijdens de Griekse en Romeinse tijd. Pas in de Byzantijnse periode raakte Troje definitief verlaten.
3. Pompeï
In tegenstelling tot Babylon en Troje verdween de volgende stad wél heel plotseling: Pompeï werd in het jaar 79 bedolven onder vulkanische as en puin door de uitbarsting van de Vesuvius. Hierdoor werden de stad en haar circa twintigduizend bewoners in één klap getroffen, en bleef de plek eeuwenlang uitzonderlijk goed bewaard.
Leestip: De 7 merkwaardigste vondsten in vulkaanstad Pompeï
Grootschalige opgravingen geven een uniek inzicht in het dagelijks leven in de Romeinse tijd. Pompeï staat daarom op de werelderfgoedlijst van Unesco en is een populaire toeristische attractie in Italië.
4. Akrotiri
Akrotiri op het Griekse eiland Santorini werd eeuwen vóór Pompeï getroffen door een enorme vulkaanuitbarsting. Rond 1613 v.C. verwoestte de uitbarsting van de Theravulkaan de bloeiende havenstad, die een belangrijk onderdeel was van het Minoïsche handelsnetwerk.
Leestip: Deze steden zijn gebouwd in extreme omstandigheden
De onder een dikke laag as bedolven stad werd in 1967 ontdekt door de Griekse archeoloog Spyridon Marinatos. Sindsdien zijn er uitgebreide opgravingen verricht. Net als Pompeï is de vindplaats van Akrotiri tegenwoordig een drukbezochte bestemming.
Bij Akrotiri zijn – in tegenstelling tot Pompeï – geen menselijke resten gevonden. Waarschijnlijk konden de bewoners vluchten vóór de uitbarsting.
5. Ubar
De verdwijning van de volgende stad is omgeven door mysterie: Ubar, volgens volksverhalen een welvarend handelscentrum in de woestijn Rub al-Khali. Over de periode waarin de stad bestond verschillen de verhalen, maar archeologische vondsten bij Shisr in Oman wijzen op een nederzetting die vooral in de oudheid een rol speelde in de wierookhandel.
Leestip: Deze 7 adembenemende natuurwonderen zijn voorgoed verdwenen
Wanneer en hoe Ubar verdween, is niet duidelijk. Legendes spreken van een natuurramp, zoals een overstroming of een verzakking van de grond. In 1992 trokken resten bij Shisr internationale aandacht, mede dankzij het boek Atlantis of the Sands: The Search for the Lost City of Ubar.
6. Cahokia
Cahokia was een grote stad van de Mississippicultuur, gelegen in de huidige Amerikaanse staat Illinois. De nederzetting ontstond rond 650 n.C., maar beleefde haar hoogtepunt tussen 1050 en 1200. Destijds was het de grootste stad ten noorden van de Rio Grande.
De plek heeft veel archeologische vondsten opgeleverd die inzicht geven in de Mississippicultuur. Tegenwoordig staat de locatie bekend als de Cahokia Mounds State Historic Site en maakt ze deel uit van de werelderfgoedlijst van Unesco.
De precieze reden voor de ondergang is onbekend, maar waarschijnlijk speelden uitputting van natuurlijke hulpbronnen, klimaatveranderingen, overbevolking en interne spanningen een rol.
7. Tikal
Diep in het regenwoud van het huidige Guatemala lag vroeger Tikal, een van de machtigste steden van de klassieke Mayabeschaving. Rond 700 n.C. telde de stad tienduizenden inwoners en stond ze vol met piramides, paleizen en tempels. Het was een centrum van handel, religie en militaire macht, maar rond het jaar 900 kwam daar geleidelijk een einde aan.
Waarom de stad werd verlaten is niet met zekerheid vastgesteld, maar wetenschappers vermoeden een combinatie van factoren: conflicten met rivaliserende stadstaten, uitputting van landbouwgrond, langdurige droogteperioden en politieke instabiliteit.
8. Port Royal
Aan de zuidkust van Jamaica lag in de zeventiende eeuw een van de rijkste en beruchtste steden van het Caribisch gebied: Port Royal. Als thuishaven van Engelse kapers, piraten en handelaars stond het bekend om zijn overdaad, geweld en losbandigheid.
Leestip: 3 landen die tegenwoordig niet meer bestaan
In 1692 kwam daar plotseling een einde aan: een zware aardbeving, gevolgd door een tsunami, liet een groot deel van de stad in zee verdwijnen. Ongeveer twee derde van Port Royal zonk weg, waarbij duizenden mensen omkwamen.
De stad werd nooit meer in haar oude glorie herbouwd. De verzonken resten van Port Royal behoren tegenwoordig tot de best bewaarde archeologische sites onder water.
9. Leptis Magna
Leptis Magna, gelegen aan de Middellandse Zeekust van het huidige Libië, was een van de belangrijkste steden van het Romeinse Rijk in Afrika. Vooral onder keizer Septimius Severus, die hier geboren werd, beleefde de stad een enorme bloei. Het kende indrukwekkende bouwwerken zoals een amfitheater, een triomfboog, thermen, markten en een grote haven.
Leestip: Deze eilanden bestaan niet meer. Waardoor verdwenen ze?
In de derde en vierde eeuw begon het verval: de haven verzandde, de handel stagneerde, en invallen en politieke instabiliteit verzwakten de stad. Na de Arabische verovering in de zevende eeuw raakte Leptis Magna vrijwel volledig verlaten.
Door eeuwenlange bedekking met zand bleven de resten uitzonderlijk goed bewaard. Vandaag de dag behoren ze tot de meest indrukwekkende Romeinse ruïnes ter wereld.
10. Delos
De laatste op het lijstje is Delos, een klein eiland in de Egeïsche Zee vlakbij Mykonos. Het groeide uit tot een belangrijk religieus centrum met tempels en heiligdommen, en werd later ook een bruisend handelscentrum en vrijhaven onder Romeins toezicht, vooral in de tweede en het begin van de eerste eeuw v.C.
In 88 v.C. werd Delos verwoest tijdens een aanval door Mithridates VI van Pontus, waarbij een groot deel van de bevolking werd gedood of verdreven. Hoewel er een kort herstel volgde, raakte het eiland in de eeuwen daarna in verval. Dat kwam vooral door verschuivende handelsroutes, afnemend religieus belang en voortdurende piraterij.
Tegen de late oudheid was Delos vrijwel onbewoond. Tegenwoordig is het een van de indrukwekkendste archeologische sites van Griekenland, en staat het op de werelderfgoedlijst van Unesco.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
