Eilanden zijn er in allerlei vormen en maten. Ze ontstaan op natuurlijke wijze, bijvoorbeeld door vulkanische activiteit; of kunstmatig, door landwinning. Verdwijnen doen ze daarentegen ook: de afgelopen eeuw hebben we talloze eilanden van de kaart moeten halen, om verschillende redenen. Dit zijn de belangrijkste oorzaken.
1. Deze eilanden verdwenen in zee
Voor veel eilanden is de strijd tegen het water een onophoudelijke, vooral wanneer ze maar net boven zeeniveau liggen. In de Grote Oceaan verdwenen er sinds 1947 minstens vijf geheel onder water. Een aantal Australische onderzoekers bestudeerde in 2016 luchtfoto’s van 33 Salomonseilanden en ontdekte dat Kale, Rapita, Kakatina, Zollies en Rehana inmiddels tot de geschiedenis behoren. Dit waren eilandjes van 1 tot 5 hectare groot waar (gelukkig) geen mensen woonden.
Nog eens zes eilanden zijn aanzienlijke stukken land verloren, waarvan er twee worden bewoond. Dit heeft onder andere verstrekkende gevolgen voor de bewoners van Nuatumbu, een dorpje waar meer dan de helft van de huizen verdween. Alleen al tussen 2011 en 2014 werden hier tien woningen opgeslokt door de oceaan.
Leestip: Reimerswaal, de ooit zo grote stad die werd opgeslokt door de zee
De eilanden uit dit wetenschappelijk onderzoek zullen niet de laatste zijn die de strijd tegen de stijgende zeespiegel verliezen. Onder andere Kiribati, de Seychellen, de Maldiven, Palau en Tuvalu staan op de lijst van door klimaatverandering bedreigde eilanden.
2. Deze eilanden droogden op
Waarschijnlijk minder bekend is het fenomeen waarbij niet het land maar het water verdwijnt, als gevolg van droogte. Dit gebeurde bijvoorbeeld in het Aralmeer, gelegen in het grensgebied van Kazachstan en Oezbekistan in Centraal-Azië.
Leestip: Sandy Island, het eiland dat nooit heeft bestaan
In dit ooit zo reusachtige meer lag het eiland Vozrozjdenija, dat in de negentiende eeuw nog 200 vierkante kilometer groot was. Vanaf de jaren 60 van de vorige eeuw damde de Sovjet-Unie de aanvoerrivieren van het meer in voor de landbouw, waardoor de waterstand steeds sneller daalde.
Vozrozjdenija groeide daardoor uit tot het op een na grootste zoetwatereiland ter wereld. In 2001 werd Vozrozjdenija een schiereiland doordat het zuidoosten van het Aralmeer was opgedroogd en er een verbinding met het vasteland ontstond.
Leestip: Dit zijn de 5 minst bezochte landen ter wereld
De opdroging van het Aralmeer wordt beschouwd als een van de grootste milieurampen aller tijden. Op deze plek ontstond een nieuwe woestijn met de naam Aralkum. Behalve Vozrozjdenija gingen er nog meer eilanden op in de woestijnvlakten, zoals het naburige eiland Komsomolski.
3. Deze eilanden werden ingepolderd
In sommige gevallen heeft de mens een wel heel directe invloed op het verdwijnen van een eiland. Zo verloren Urk en Schokland, twee voormalige eilanden in de Zuiderzee, hun eilandstatus toen de Flevopolder werd drooggelegd.
In 1939 werd Urk verbonden met een dijk voor de aanleg van de Flevopolder. Nadat de dijk om de Noordoostpolder in 1940 was gesloten, werd het gebied droog gepompt. Twee jaar later werden beide eilanden volledig omgeven door land.
Andere Nederlandse eilanden die ‘verdwenen’, zijn Wieringen en Marken. Wieringen lag op de kop van Noord-Holland en verloor zijn eilandstatus in 1924, nadat het Amsteldiep en het Ulkediep werden afgesloten. De werkzaamheden maakten onderdeel uit van de afsluiting van de Zuiderzee, een enorm project dat in 1932 werd voltooid met de Afsluitdijk.
Leestip: 3 landen die tegenwoordig niet meer bestaan
Heel anders is dat voor Marken. Dit eiland werd in 1957 door een dijk met het land verbonden, maar is nog wel helemaal omringd door water. Het is sindsdien dus officieel een schiereiland.
Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!
