In 1888 bestijgt Wilhelm II de troon van het Duitse Keizerrijk. Hij droomt ervan om van Duitsland een wereldmacht te maken, maar leidt zijn land uiteindelijk een crisis in. Na zijn val moet hij vluchten en vindt hij een onverwacht toevluchtsoord: een klein kasteel in het Nederlandse Doorn. Hoe belandt de keizer daar?
De kroning van Wilhelm II
Na het overlijden van zijn grootvader Wilhelm I en zijn vader Frederik III wordt de jonge prins op 15 juni 1888 gekroond tot koning van Pruisen en keizer van Duitsland. Hij wil breken met het beleid van zijn grootvader, die met rijkskanselier Otto von Bismarck vooral op behoud en diplomatieke allianties had ingezet.
Wilhelm is diep onder de indruk van het Britse koloniale rijk van zijn grootmoeder, koningin Victoria. Hij wil dat Duitsland dezelfde grootmachtstatus krijgt en lanceert zijn ambitieuze Weltpolitik: een koers die het land in de vaart der volkeren moet meesleuren, maar ook in gevaarlijke wateren zal brengen.
De Eerste Wereldoorlog breekt uit
Het loopt anders dan Wilhelm had gehoopt. Door zijn impulsieve optreden en diplomatieke blunders jaagt hij Engeland, Frankrijk en Rusland tegen zich in het harnas. Duitsland raakt geïsoleerd in Europa en kan nog slechts rekenen op zijn bondgenoot Oostenrijk-Hongarije. Wanneer in 1914 de Habsburgse troonopvolger Frans Ferdinand in Sarajevo wordt vermoord, belooft Wilhelm onvoorwaardelijke steun aan Wenen.
Als de Britten, Fransen en Russen zich achter Servië scharen, glijdt Europa – ondanks Wilhelms late pogingen tot de-escalatie – af naar het grootste conflict uit de moderne geschiedenis: de Eerste Wereldoorlog.
Leestip: Hoe postduif Cher Ami in 1918 194 Amerikaanse soldaten redde
Vier jaar later ligt Europa in puin. Miljoenen mensen zijn omgekomen, de Duitse voorraden zijn uitgeput en het leger valt uiteen. Matrozen komen in opstand en het volk is oorlogsmoe. De Amerikaanse president Woodrow Wilson stelt hervormingen als voorwaarde voor een wapenstilstand.
Wilhelm II wordt gezocht
Een van de eisen van de geallieerden is dat Wilhelm II aftreedt. De keizer weigert, maar in Berlijn breekt een revolutie uit. Herinnerd aan het lot van zijn neef, de Russische tsaar Nicolaas II, vertrekt Wilhelm in oktober 1918 naar zijn hoofdkwartier in Spa in België. Daar beseft hij dat hij klem zit: zijn troepen deserteren, revolutionairen rukken op en de geallieerden willen hem vervolgen voor oorlogsmisdaden.
Wil je niets missen van onze verhalen? Volg National Geographic op Google Discover en zie onze verhalen vaker terug in je Google-feed!
Op zondagochtend 10 november 1918 stapt Wilhelm met zijn staf aan boord van zijn keizerlijke trein. Om vijf uur ’s morgens vertrekt het konvooi uit Spa, met een opmerkelijke bestemming: het neutrale Nederland. In Luik stappen ze over in auto’s, uit vrees dat de trein door Duitse soldaten wordt tegengehouden.
Tegen zes uur bereikt de colonne de grens bij Eijsden, waar verbaasde Nederlandse grenswachten hen opwachten. Wilhelm wordt uitgenodigd om daar te blijven terwijl Den Haag en koningin Wilhelmina worden geïnformeerd. Rond middernacht besluit de Nederlandse regering hem asiel te verlenen.
Opvang in Kasteel Amerongen
Er wordt haastig gezocht naar een onderkomen voor de gevluchte keizer. Dat wordt gevonden bij graaf Godard van Aldenburg Bentinck, die Wilhelm – na financiële toezegging van de Nederlandse overheid – onderdak biedt op zijn kasteel in Amerongen. De familie Bentinck, met zowel Engelse als Duitse wortels, had het keizerlijke echtpaar al in 1909 ontvangen.
Leestip: Wapenstilstandsdag: het bloederige einde van de Eerste Wereldoorlog
Aanvankelijk is het de bedoeling dat Wilhelm slechts enkele dagen in Amerongen verblijft voordat hij verder reist naar Schiermonnikoog of Zweden. Maar die paar dagen worden anderhalf jaar. Terwijl de geallieerden zijn uitlevering eisen, weigert Nederland hem over te dragen. Intussen dringt in Duitsland het besef door dat Wilhelm nog officieel afstand moet doen van de troon. Met tegenzin ondertekent hij zijn abdicatie op 28 november 1918, in Kasteel Amerongen.
Ballingschap in Huis Doorn
In mei 1920 koopt de voormalige keizer Huis Doorn, zijn nieuwe toevluchtsoord in Nederland. Hij weet dat de kans klein is dat hij ooit naar Duitsland zal terugkeren. Vastbesloten om zijn ballingschap draaglijk te maken, laat hij 58 treinwagons met meubels, kunst en persoonlijke bezittingen uit Pruisen overbrengen om het huis in te richten. Wilhelm mag zich vrij bewegen in de omgeving, maar voor elke reis buiten Doorn heeft hij toestemming van de gemeenteraad nodig.
In Huis Doorn houdt de voormalige keizer zich – omgeven door familie en stafleden – bezig met kunst, het schrijven van zijn memoires en het ontvangen van gasten – bij wie hij stevig oreert over de politieke staat van Duitsland. Wilhelm vertoeft verder graag in het park rondom Huis Doorn. Zo laat hij hier een mooie rozentuin aanleggen. Om fit te blijven hakt Wilhelm hout in de landgoederen rondom Huis Doorn. Dit doet hij met zoveel verve, dat de bossen gedurende de jaren bijna verdwijnen.
Omringd door familie en een kleine hofhouding vult Wilhelm zijn dagen met schilderen, het schrijven van memoires en het ontvangen van gasten, aan wie hij graag zijn mening over de Duitse politiek verkondigt. Hij houdt zichzelf fit door hout te hakken – zo fanatiek dat de omliggende bossen er in de loop der jaren flink onder lijden.
Leestip: Van ridders tot romantiek: de 10 mooiste kastelen van Nederland
In Huis Doorn ontvangt Wilhelm geregeld gasten, onder wie koningin Emma, prinses Juliana, prins Hendrik en prins Bernhard. De Hohenzollerns, het vorstengeslacht waartoe hij behoort, zijn immers verwant aan zowel het Huis van Oranje-Nassau als aan het geslacht Mecklenburg-Schwerin, waar Hendrik van afstamt. Koningin Wilhelmina houdt zich ondanks die familiebanden echter op afstand van ‘oom Wilhelm’.
Een laatste wens van Wilhelm
Met de opkomst van het nationaalsocialisme gloort er bij Wilhelm kortstondig hoop op een terugkeer naar zijn vaderland. Die verdwijnt zodra hij beseft dat de nazi’s geen plannen hebben om het keizerschap te herstellen en slechts uit zijn op de invloed van de oude adel.
In juni 1940 stuurt Wilhelm nog wel een telegram aan Hitler, waarin hij hem feliciteert met de overwinning op Frankrijk. Koningin Wilhelmina, inmiddels uitgeweken naar Engeland, reageert verontwaardigd op dit gebaar van haar verre familielid.
Op 1 maart 1941 wordt Wilhelm onwel tijdens het houtzagen. Hij knapt op, maar overlijdt op 4 juni aan de gevolgen van een longembolie. Wilhelm is bijgezet in een mausoleum op het park van Huis Doorn. In zijn testament laat hij een laatste wens opnemen: zijn stoffelijke overschot mag pas naar Duitsland terugkeren als daar de monarchie is hersteld.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
