Vanaf het vroegste begin, in 1970, is Earth Day – de Dag van de Aarde, die deze week voor de zevenveertigste keer wordt gevierd – uitgegroeid tot een wereldwijde traditie.

Als onderdeel van de ‘Billion Acts of Green’ (‘Eén Miljard x Groen’) – een initiatief van de Green Generation-campagne van het in Washington D.C. gevestigde Earth Day Network – zullen dertig miljoen mensen sociale media gebruiken om groene activiteiten te bevorderen. Zo kondigt ene ‘Elroy’ op de website van het Earth Day Network aan dat hij ‘samen met een vriend een douche’ zal nemen, ogenschijnlijk om water en elektriciteit te besparen.

Kathleen Rogers, voorzitter van het Earth Day Network – opgericht door de oorspronkelijke bedenkers van de dag – zei dat iedereen deel uitmaakt van wat zij de ‘groene generatie’ noemt, een generatie die de overgang van de industriële naar de groene revolutie vormt.

De campagne heeft tot doel de veertigste verjaardag van Earth Day tot een dag te maken waarop de groene generatie samenkomt om urgente milieuproblemen, zoals het wereldwijde tekort aan zoet water en de opwarming van de aarde, onder aandacht te brengen.

“Het idee dat we allemaal tot een beweging kunnen behoren, is wat mensen raakt en aanspoort om mee te doen,” zegt Rogers.

Waarom valt Earth Day op 22 april?

Natuurlijk is het elke dag Earth Day. Maar de officiële Dag van de Aarde wordt op 22 april gevierd. Waarom?

Volgens een hardnekkig gerucht zou 22 april zijn gekozen omdat het de geboortedag van Vladimir Lenin is, de oprichter van de communistische Sovjet-Unie.

“Lenin streefde ernaar het privébezit uit te roeien, en dat doel wordt zo te zien gedeeld door milieuactivisten,” schreef het tijdschrift Capitalism Magazine in 2004 op zijn website, waarmee het deze samenzweringstheorie nieuw leven inblies.

Rogers haalt haar schouders op over de vermeende ‘communistische connectie’.

Ze legt uit dat 22 april 1970 als eerste Dag van de Aarde mede werd gekozen omdat hij op een woensdag viel – de beste dag, halverwege de week, om veel mensen op de been te krijgen voor milieudemonstraties in het hele land. “Het werkte perfect, want iedereen was op zijn werk en iedereen legde het werk neer,” vertelt ze.

Naar schatting twintig miljoen mensen in de hele VS deden mee aan die eerste Earth Day.

Earth Day wordt inmiddels elk jaar door meer dan één miljard mensen in ruim 180 landen gevierd, zegt Rogers.

Oorsprong

De oorsprong van Earth Day is gelegen in de activistische jaren zestig van de vorige eeuw, toen het milieu er zichtbaar slecht aan toe was en de mensen boos waren, vertelt Rogers.

“In sommige steden was het niet ongebruikelijk dat je tijdens het spitsuur op de hoek van de straat stond en de overkant niet kon zien als gevolg van de luchtvervuiling,” zegt ze.

Ondanks de verontwaardiging stonden milieukwesties in de VS niet op de politieke agenda. Dit frustreerde senator Gaylord Nelson van Wisconsin, die met zijn campagnes voor een schoner milieu gedurende de jaren zestig weinig gehoor had gekregen.

In 1969 kwam Nelson op het idee om milieudemonstraties naar het voorbeeld van de ‘teach-ins’ tegen de oorlog in Vietnam te organiseren.

“Het was meteen een enorm succes. Telegrammen, brieven en telefonische petities stroomden uit het hele land binnen,” herinnerde Nelson zich in een essay, kort voordat hij in juli 2005 op 89-jarige leeftijd overleed.

“Het Amerikaanse volk had eindelijk een forum om zijn zorgen te uiten over de vervuiling van het land, de meren, de rivieren en de lucht – en dat deed het met spectaculaire uitgelatenheid.”

Nelson huurde activist Denis Hayes in om op 22 april 1970 een Earth Day-‘teach-in’ te organiseren, een gebeurtenis die soms wordt gezien als het begin van de moderne milieubeweging.

Tegen het einde van 1970 was de Amerikaanse Environmental Protection Agency (EPA) opgezet en had het streven om de lucht- en waterkwaliteit te verbeteren, momentum gekregen.

“Het was echt verbazingwekkend wat er gebeurde,” zegt Rogers. “De dominostenen begonnen om te vallen.”

Ontwikkeling

Amy Cassara, senior associate bij het World Resources Institute in Washington DC, analyseert wereldwijde milieutrends. Zij zegt dat de milieubeweging sinds de geboorte van Earth Day van een agendapunt in de marge tot een breed gedragen streven is uitgegroeid. “Zo’n tachtig procent van de Amerikanen ziet zichzelf als milieubeschermer,” zegt Cassara. (Lees hoe jij aan de komende Earth Day kunt bijdragen.)

Maar de milieuproblemen van vandaag zijn minder actueel dan lucht- en watervervuiling en het gat in de ozonlaag, vult ze aan.

Zo zijn de gevolgen van de klimaatverandering nog heel abstract en moeilijk uit te leggen “zonder als doemdenker over te komen,” legt Cassara uit.

“Nu de industrialisatie voortschrijdt en toeleveringsketens steeds onoverzichtelijker worden, is het moeilijker om de directe gevolgen van onze handelingen voor het milieu te doorzien,” zegt ze.

Blijvende invloed

Het Earth Day Network streeft ernaar de Earth Day-beweging van een dag van actie – met het schoonmaken van parken en boomplantfeestjes – in een langdurig project te veranderen.

“Het planten van een boom betekent in moreel en poëtisch opzicht dat je ergens gedurende een zeer lange tijd zorg voor draagt, niet dat je alleen maar iets in de grond steekt,” zegt Rogers van het Earth Day Network.

Om te helpen bij deze omschakeling, werkt de organisatie samen met zo’n honderdduizend scholen in de hele wereld, waarbij projecten over milieukwesties met elkaar worden verbonden tot lesprogramma’s voor het hele schooljaar.

“De resultaten ervan zullen op Earth Day bekend worden gemaakt, zodat Earth Day een momentopname wordt,” zegt Rogers.

Cassara van het World Resources Institute vult aan dat haar organisatie de Dag van de Aarde gebruikt om met leiders van de milieubeweging samen te komen en de voortgang van de diverse campagnes te bespreken.

“Earth Day roept bij het grote publiek niet meer zoveel bewustzijn op als in het verleden. Toch blijft het een referentiepunt voor alle mensen die bij de bescherming van het milieu betrokken zijn,” zegt ze.