Op de avond van 30 december 2019 ging Ron Corby (88) naar bed in zijn woonplaats Cobargo, een dorpje aan de zuidoostkust van Australië. Rond half drie ’s nachts werd hij gewekt door een telefoontje van zijn dochter, die hem zei dat hij onmiddellijk zijn huis moest verlaten.
Binnen een paar minuten stond ze met haar auto voor de deur, op de hielen gezeten door het vuur. Haar eigen huis, een paar kilometer verderop, was al tot de grond toe afgebrand.
Corby woonde al tientallen jaren in Cobargo. Als boer was hij vertrouwd met de extreme weersomstandigheden in Australië, van zware droogten tot overstromingen en bosbranden, maar niet met de monsterachtige zee van vuur die op de valreep van 2019 door zijn dorp trok en vrijwel alles op zijn pad in de as legde, waaronder ook Corby’s huis.
Een jaar geleden kwamen bij de verwoestende bosbranden in Australië 33 mensen om het leven, werden duizenden huizen verwoest en stierven naar schatting meer dan één miljard dieren. Ruim drieduizend mensen raakten al hun bezittingen kwijt. Een gebied van circa 170.000 vierkante kilometer (vijfmaal de oppervlakte van Nederland) ging in vlammen op, waaronder grote stukken regenwoud en unieke ecosystemen, en veel bedreigde diersoorten werden nog verder tot op de rand van uitsterven gedrongen. Wetenschappers omschreven de branden als ongekend en een onheilspellend voorproefje van de klimaatrampen die de mens te wachten staan.
“Deze branden waren heter dan alles wat we hadden meegemaakt,” zei Corby in januari in een interview. “Ik zag de aluminium velgen van auto’s smelten en in stroompjes door de goot lopen,” vertelde hij. “Het vuur kwam uit alle richtingen, in wervelwinden en tornado’s.”
Het bosbrandseizoen van 2019 was deels zo verwoestend vanwege de extreme droogte en de uitzonderlijk hoge temperaturen die eraan voorafgingen, zei David Bowman, professor in de pyrogeografie en brandwetenschappen aan de University of Tasmania, in een recent interview. “Het landschap was zó droog dat er maar één vonkje nodig was,” zei hij. “De klimaatverandering heeft voor een bosbrandseizoen gezorgd dat we ons nooit hadden kunnen voorstellen.”
Nu dit soort gebeurtenissen door de opwarming van de aarde steeds vaker voorkomen en intenser worden, zullen de Australiërs drastische maatregelen moeten nemen om zich aan te passen. Daarbij zullen ze opnieuw moeten nadenken over de plekken waar ze wonen en de manier waarop ze met het landschap omgaan en een antwoord moeten vinden op de vraag hoe ze op toekomstige bosbranden moeten reageren.
In een onafhankelijk onderzoek dat in oktober 2020 werd uitgevoerd, werd ervoor gepleit dat de federale overheid meer moest doen om de landelijke respons op bosbranden te coördineren en in haar planning meer rekening moest houden met de klimaatverandering.
Bloedrode luchten
Enkele van de meest vernietigende branden van het seizoen 2019-2020 raasden in de vroege ochtend van Oudejaarsdag door de deelstaten Nieuw-Zuid-Wales en Victoria. Een rokerige nevel veranderde het ochtendgloren van bloedrood in aardedonker en zoog de zuurstof uit de lucht totdat vogels dood op de grond vielen. Verbijsterd zag de wereld toe hoe vakantiegangers in paniek hun heenkomen zochten op stranden, omringd door vuur. Het leger werd ingezet, in een van de grootste operaties in vredestijd, en brandweerlieden uit talloze landen werden naar Australië gevlogen om bijstand te verlenen.
Historische dorpen als Cobargo, die tussen Melbourne en Sydney aan de zuidoostkust van Australië liggen, behoorden tot de zwaarst getroffen locaties. Eerder in 2020 bracht de in Londen wonende fotograaf Gideon Mendel een bezoek aan Cobargo en andere verwoeste plaatsen om het intense verdriet vast te leggen en mensen te portretteren die alles hadden verloren en tussen de ruïnes van hun huizen stonden.
“We willen dit nooit meer meemaken,” zei Corby tegen Mendel over de nacht waarin hij zijn huis en al zijn bezittingen kwijtraakte. In totaal brandden hier zeven huizen van drie verschillende generaties Corby’s af.
Op dezelfde 30e december dat Corby in Cobargo naar bed ging, reed Jenni Bruce, een kunstenares uit Upper Brogo – een kleine achttien kilometer verderop – na een bezoek aan een vriendin weer naar huis toen ze een dreigende rode gloed aan de horizon ontwaarde.
“Dat was niet het front van een bosbrand, maar een monster dat alles verslond dat op zijn weg kwam,” zei Bruce (65), die dertig jaar lang bij de Rural Fire Service heeft gewerkt, de dienst voor bosbrandbestrijding van de deelstaat Nieuw-Zuid-Wales. “Ik heb nog nooit zoiets gezien,” zei ze in januari tegen Mendel.
In plaats van naar huis te rijden keerde Bruce om en stopte pas toen ze tegen het ochtendgloren van Oudejaarsdag een opvangcentrum in Bermagui bereikte, een badplaats waar duizenden mensen samen met hun gezinnen en huisdieren hun toevlucht hadden gezocht, wachtend op nieuws over hun dierbaren en hun huizen.
Toen Bruce twee dagen later terugkeerde naar haar woning, waar ze een weelderige tuin met blauwe bessen en fruitbomen had en twee jaar aan schilderijen bewaarde, was ze geschokt. Alles – behalve de schoorsteen en een kunstwerk (een gebedsmolentje) – was in de as gelegd. “Het was allemaal verdwenen,” vertelde ze. “Weggevaagd.”
Geïsoleerd en vergeten
Door haar sterke banden met de steenkoolindustrie heeft de Australische regering traag gereageerd op het terugdringen van de CO2-uitstoot en loopt evenmin voorop in het erkennen van de rol van de klimaatverandering bij de intensivering van de natuurbranden, die door de toenemende droogte als gevolg van de opwarming van de aarde slechts één vonkje nodig hebben om te ontvlammen. Toen premier Scott Morrison kort na de ergste bosbranden in januari een bezoek bracht aan Cobargo, werd hij door bewoners uitgejouwd en weigerden mensen hem de hand te schudden.
Dat was “waarschijnlijk wel terecht,” zei Anthony Montagner kort na het bezoek. “Hij loopt daar rond met een grijns op z’n gezicht en denkt dat alles weer oké is. Hij lijkt er niet veel van te bergrijpen.” Montagner raakte bij de brand in Upper Brogo zijn huis kwijt.
Nadat veel Australische deelstaten in maart in lockdown gingen om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan, voelden slachtoffers van de bosbranden zich nóg meer vergeten en geïsoleerd. Veel van hen wonen nog altijd in tenten en stacaravans op hun eigen stuk grond terwijl ze hun huizen herbouwen.
De bosbranden van dit jaar zullen naar verwachting niet zo verwoestend zijn – ook omdat er vooral in het oosten van het land meer regen dan gemiddeld wordt voorspeld. Maar naarmate Australië de komende jaren steeds warmer en droger wordt, verwachten wetenschappers dat er meer seizoenen als dat van 2019-2020 zullen komen.
“De bosbranden van vorig jaar waren ongekend” maar zouden de komende jaren weleens standaard kunnen worden, zei Richard Thornton in december. Thornton is hoofd van het Bushfire and Natural Hazards Cooperative Research Center, dat het onderzoek naar natuurrampen in heel Australië coördineert. “Mensen die in gebieden wonen waar veel bosbranden voorkomen, en dat is eigenlijk het grootste deel van Australië, moeten weerbaar worden tegen dit soort rampen,” zei hij.
Maar voor degenen die hun huis zijn kwijtgeraakt, werkt de suggestie dat ze met de gevolgen van de klimaatverandering moeten leren leven, als een rode lap op een stier. “We roepen dat al jaren,” zei kunstenares Bruce in januari. “Ik wou dat de mensen die de macht hebben eens zouden luisteren.”
Terwijl ze haar huis herbouwt, kampeert Bruce al maanden op haar lapje grond. Hoewel haar streek kwetsbaar is voor bosbranden, zou ze er nooit weg willen gaan, want dat zou aanvoelen alsof je een zieke vriend in de steek laat.
“De bush zal weer aangroeien, maar het zal niet meer hetzelfde zijn,” zei ze eerder deze maand in een interview. “Ikzelf zal het niet meer meemaken, maar misschien zullen mijn kleinkinderen weer een volgroeid bos zien.”
Gideon Mendel staat bekend om zijn intieme manier van fotograferen en zijn langlopende betrokkenheid bij sociale kwesties. Sinds 2007 richt hij zich op de gevolgen van de klimaatverandering, zoals overstromingen en bosbranden, waarbij hij gebruikmaakt van verschillende visuele strategieën. Zijn project Drowning World verscheen in 2015 in de tijdschrifteditie van National Geographic.
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com
