Magne Åkernes (90) bracht zijn jeugd door op een onvoorstelbaar steile berghelling in Noorwegen. Op het erf van de familieboerderij leerde hij dat er in ieder hoekje gevaar kon schuilen, vooral rond de scheur in een rotswand dichtbij. ‘We gooiden er stenen in om te luisteren hoever ze vielen,’ vertelt hij in zijn woonkamer in Noorwegen. Jaren later keerde Åkernes terug naar zijn geboortegrond en zag hij dat de scheur was gegroeid. Zijn familie bracht de autoriteiten op de hoogte.

Vandaag de dag groeit de zeventig meter diepe scheur bij Åkernesboerderij met bijna negen centimeter per jaar. Het is een van de gevaarlijkste rotsbreuken ter wereld: de rotspartij zal uiteindelijk bezwijken en in een van de diepste fjorden van Noorwegen storten. En dat heeft grote gevolgen.

De grootste tsunami ooit

Het is een bekend fenomeen in West-Noorwegen: rotsen die langs zo’n honderden meters hoge klifwanden naar beneden denderen om vervolgens met enorme snelheid in het water terecht te komen. De kracht die daarbij vrijkomt is zo groot dat er een tsunami kan ontstaan. Net als veel andere kliffen in de omgeving, is ook de scheur bij de boerderij van de familie Åkernes uiteindelijk dat lot beschoren. Maar zo desastreus als de gevolgen hier zullen zijn, hebben ze in Noorwegen nog niet eerder meegemaakt.

De Åkernesbreuk kan een van de grootste tsunami’s in de geschiedenis veroorzaken: een vloedgolf die scholen, ziekenhuizen en huizen opslokt in de lagergelegen havens van fjordendorpen. Maar in de bedreigde woonplaatsen laat men zich niet verrassen: een alarmsysteem moet ervoor zorgen dat de bewoners veilig kunnen worden geëvacueerd, en met hulp van drainagetechnologie wordt een deel van de druk op de klif weggenomen.

Klimaatverandering als oorzaak

Water is namelijk een van de boosdoeners. Over de hele wereld krijgen rotspartijen steeds meer regenval te verwerken, mede door het veranderende klimaat. Daardoor neemt ook de kans toe op tsunami’s die het gevolg zijn van rotsverschuivingen. In het geval van Åkernes betekent dat dat de tienduizend inwoners van de lagergelegen fjorddorpen moeten worden geëvacueerd.

‘We zullen te maken krijgen met meer regen. En in tijden van zware neerslag is de kans groter dat de rotsen in beweging komen,’ zegt Gustav Pless, die als geoloog is verbonden aan het lokale steenlawinecentrum, dat in 2004 werd gebouwd om Åkernes te monitoren. ‘Uiteindelijk zal ook Åkernes bezwijken, (...) maar wanneer dat precies zal gebeuren, is lastig te voorspellen.’