Als hij praat, luister je: David Attenborough. Met zijn – zoals de Engelsen zo mooi zeggen – soothing voice en grenzeloze wetenschappelijke kennis brengt de bijna honderdjarige Britse bioloog al decennialang Moeder Natuur overal ter wereld onze huiskamers binnen. Hoog tijd om je in vogelvlucht mee te nemen door het indrukwekkende leven van Sir David Attenborough.

Een minimuseum van fossielen en steentjes

8 mei 1926, een frisse lentezaterdag in de Londense wijk Isleworth. David Frederick Attenborough wordt geboren als middelste van drie zoons. Zijn vader is op dat moment rector aan de University of Leicester – het gezin Attenborough, gerund door zijn moeder, woont daarom in het College House op de campus.

Fossielen en steentjes, de kleine David verzamelt niets liever. Om het vervolgens te bewaren in zijn eigen minimuseum. De vrije natuur, dat is waar hij het liefst zijn dagen slijt: ‘Ik kende de vogels, wist hun nesten te vinden.’ Een vervolgopleiding moest hoe dan ook iets met die natuur vandoen hebben. En dankzij een beurs die hij wint, wordt dat diergeneeskunde en geologie aan de University of Cambridge. Hij haalt er zijn graad in de natuurwetenschappen.

Van dienstplichtige naar echtgenoot en vader

Maar een wetenschappelijke carrière binnen de muren van een laboratorium, daar voelt David weinig voor: de natuur bestudeer je buiten. Toch verloopt zijn pad aanvankelijk anders. De Tweede Wereldoorlog zit nog vers in het geheugen, de dienstplicht roept. Twee jaar lang is Attenborough gestationeerd in Noord-Wales en aan de oostkust van Schotland. Daarna rolt hij kortstondig de uitgeverijwereld in. In 1950 solliciteert hij voor een radiobaan bij de BBC. Zonder succes.

In de liefde boekt de dan 24-jarige David dat jaar wél succes. Hij trouwt Jane Elizabeth Ebsworth Oriel, met wie hij zoon Robert en dochter Susan op de wereld zet. Het stel blijft samen tot een hersenbloeding Jane in 1997 na ruim een halve eeuw huwelijk fataal wordt.

Natuurtalent achter én voor de lens

Terug naar 1952, als Attenborough tot zijn grote vreugde toch aan de slag mag bij de BBC. Televisie staat dan nog in de kinderschoenen – de twintiger heeft er net als vrijwel alle Londenaren nog geen in huis – maar het medium grijpt de leerling-producer direct. Concerten, archeologische quizzen, balletuitvoeringen – de jonge Brit produceert het allemaal. Als hem gevraagd wordt een serie te maken over vormen en patronen in het dierenrijk, valt alles op zijn plek. Attenborough mag televisie maken over wat hem het dierbaarst is: de natuur.

Tijdens dit project ontmoet hij Jack Lester, werkzaam als reptielenverzorger voor de London Zoo. De twee delen hun drang naar avontuur. De BBC besluit het erop te wagen en stuurt het duo samen de wereld over voor de natuurserie Zoo Quest: Attenborough als regisseur en cameraman, Jack als verteller en presentator. De kijkers thuis, in binnen- én buitenland, smullen. Willen meer. En meer is in de maak, maar Jack blijkt ongeneeslijk ziek. Zijn vervanger? David Attenborough. Ook voor de lens blijkt hij een natuurtalent. Attenborough is vanaf dan het vaste gezicht van zo’n beetje het hele natuuraanbod van de BBC.

David Attenborough, ambassadeur van de natuur

Vele decennia later, is Sir David Attenborough – inmiddels 97 jaar oud en maar liefst tweemaal geridderd – dat boegbeeld nog altijd. Niet voor niets wordt hij ook wel de ambassadeur van de natuur genoemd, gelauwerd door miljoenen kijkers en alom gerespecteerd binnen de wetenschap. De lijst met zijn werk is eindeloos. Wat Attenborough allemaal publiceerde? In totaal meer dan honderd natuurfilms en -series. Qua productie vaak grensverleggend en met talloze prijzen bekroond. Ooit als pionier begonnen in zwart-wit met Zoo Quest, met uiteindelijk de een na de andere oogstrelende natuurserie als Planet Earth, Blue Planet, Frozen Planet en Dynasties op zijn palmares.

In 2020 komt zijn magnum opus uit: David Attenborough: A Life on Our Planet. In deze ‘persoonlijke getuigenverklaring’ noemt de zichtbaar geëmotioneerde presentator het voortdurende verlies aan biodiversiteit, dat van dag tot dag nauwelijks opvalt maar wat de bijna honderd jarige een leven lang met eigen ogen heeft kunnen aanschouwen, ‘de grootste tragedie van onze tijd’. Het is een glasheldere boodschap die Attenborough gedurende zijn omvangrijke carrière steeds vaker meegeeft aan de kijker, maar niet eerder zo nadrukkelijk naar voren bracht: herstel de natuur nu het nog kan. En dat kan nog, is zijn vurige overtuiging.