De walvishaai is de grootste vis in de oceaan. Daarom werd altijd aangenomen dat deze vriendelijke reus zich bijna uitsluitend voedt met dierlijke eiwitten om te kunnen overleven.
Maar een fascinerend onderzoek dat in 2019 werd gepubliceerd in Ecological Monographs leidde tot andere inzichten. Uit analyses van bloed- en weefselmonsters van vijftien walvishaaien bleek dat de dieren er een zeer gevarieerd omnivoor dieet op nahouden, inclusief planten en algen.
De walvishaai: een moeilijk te volgen soort
Een onderzoeksteam onder leiding van bioloog Alex Wyatt van de Universiteit van Tokio bestudeerde monsters van walvishaaien om de voedingsgewoonten van deze oceaanreizigers te ontrafelen. ‘De walvishaai wordt wereldwijd met uitsterving bedreigd, maar we weten nog steeds niet voldoende over de ecologie om ze adequaat te kunnen beschermen,’ verklaarde Wyatt. ‘Ik wil graag iets bijdragen aan de bescherming van deze soort.’
Het zenderen van walvishaaien kan leiden tot meer inzicht in de migratie van de dieren. Maar omdat het vrijwel onmogelijk is om deze bewegelijke vissen permanent te volgen, biedt die onderzoeksmethode maar weinig inzicht in hun dieet. Dat maakt de benadering van Wyatt en zijn team zo veelbelovend: ze gebruikten bloed- en weefselmonsters die met terugwerkende kracht inzicht geven in wat een walvishaai heeft gegeten.
Maandenlang zonder voedsel
Net als de zeezoogdieren waarnaar ze zijn vernoemd, zijn walvishaaien reusachtig. Ze kunnen ruim tien meter lang worden en meer dan twintigduizend kilo wegen. Om dat enorme lichaam op gang te houden, moeten ze veel eten. Tenminste, dat zou je denken. Maar de onderzoekers ontdekten dat deze beesten ook maandenlang zonder voedsel kunnen overleven. Vooral tijdens de migratie, zegt Wyatt.
De lange vastenperioden zijn goed te verklaren als je bedenkt in wat voor een milieu de dieren leven, zegt Clare Prebble, hoofdwetenschapper van de Marine Megafauna Foundation. ‘De beschikbaarheid van voedsel op open zee is zeer gering, dus wellicht loont het om je flink tegoed te doen op plekken waar voldoende voedsel aanwezig is, waarna je die brandstof kunt verbruiken in perioden van schaarste,’ zegt ze.
Plantaardig met een reden
Volgens de bevindingen van Wyatt en zijn team halen walvishaaien minstens de helft van hun voedingsstoffen uit planten en algen. Daarvoor zijn een paar mogelijke verklaringen. ‘Het is onduidelijk of het dieet voldoet aan de behoeften van de walvishaaien en of ze überhaupt wel wat te kiezen hebben,’ zegt Wyatt. ‘Maar het is aannemelijk dat zeewier een goede voedselbron is in tijden van schaarste.’
Uit de gegevens blijkt dat de dieren veel voedingsstoffen halen uit algen. Volgens Dove zou het geen verrassing zijn als zou blijken dat walvishaaien echte alleseters zijn. ‘De nauwste verwanten van de walvishaai zijn haaien die op de zeebodem leven, en we vermoeden dat enkele van die soorten eveneens omnivoor zijn,’ zegt hij. ‘Hoe meer we haaien bestuderen, des te meer worden onze kennis over hun biologie op de proef gesteld – en dat maakt ze tot een van de interessantste diergroepen.’
