Kijk omhoog in een bos met hoge bomen en je zult zien dat de boomtoppen elkaar vaak net niet raken, maar als een legpuzzel in elkaar passen. Dit fenomeen wordt kroonschuwheid genoemd, en resulteert in prachtige luchtlijnen tussen de verschillende bomen. Wat is hier het nut van? En hoe weten de takken waar ze moeten stoppen met groeien?

Een natuurlijk snoeimechanisme

Daar is de wetenschap niet helemaal over uit. Kroonschuwheid heeft al langer de aandacht van onderzoekers, maar een eenduidige verklaring is moeilijk te vinden. Waarschijnlijk zijn er meerdere factoren van invloed.

De eerste theorie kwam in 1984 uit de koker van bioloog Francis Putz. Na urenlang veldwerk te hebben verricht in de bossen van Costa Rica besloot hij even te gaan liggen voor een siësta. Starend naar het bladerdak van de bomen zag hij hoe de takken door de wind in elkaar haakten en bladeren afschraapten. Door dit snoeiwerk ontstond er een netwerk van lege tussenruimte in het bladerdak.

Leestip: Deze 7 adembenemende natuurwonderen zijn verloren gegaan

Dat de wind een belangrijke rol speelt, bleek ook uit onderzoek uit 2006 van bioloog Shawn X. Meng en zijn team. Er werden nylon doeken tussen naburige dennen gespannen, waardoor takken niet meer langs elkaar konden schuren wanneer de wind opstak. Wat bleek? De tussenruimten tussen de bomen groeiden langzaam weer dicht.

Andere theorieën voor kroonschuwheid

Wetenschappers vermoeden dat ook andere factoren een rol spelen. Sommige boomsoorten zouden hebben geleerd hun bladgroei aan de uiteinden van takken te stoppen, zo bleek in 2004 uit onderzoek dat werd gepubliceerd in New Phytologist. Zo verspillen bomen niet onnodig energie aan bladeren die toch wel worden weggevaagd.

Leestip: Deze diersoorten zijn al miljoenen jaren oud, en bestaan nog steeds

Sommige boomsoorten zouden zelfs in staat zijn om chemische signalen van hun buren op te vangen. Als bomen elkaar kunnen waarnemen, zouden ze de groei kunnen remmen voordat ze met elkaar verwikkeld raken in een steekspel. Of die theorie klopt, zal er meer onderzoek moeten worden verricht.

De voordelen van kroonschuwheid

Hoewel er te twisten valt over de oorzaken van kroonschuwheid, zijn de voordelen voor de bomen al een stuk beter in kaart gebracht. Met een minder dichtbegroeid bladerdak kan daglicht gemakkelijker doordringen tot de bodem van het bos, waar dieren en laaggroeiende planten de vruchten van plukken.

De lege ruimtes dienen daarnaast als barrière tegen ziekteverwekkers en insecten die het bladerdak gebruiken om zich te verspreiden. Hoewel deze voordelen onmiskenbaar zijn, is een causaal verband met kroonschuwheid nog niet aangetoond. Het bladerdak laat zich namelijk niet zo eenvoudig onderzoeken, het vereist het nodige klim- en klauterwerk. Gelukkig kun je kroonschuwheid ook vanaf de grond bewonderen. Het zorgt in ieder geval voor spectaculaire foto’s.

Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!