In november was alle hoop gevestigd op de klimaattop in Belém (Brazilië): 2025 moest hét jaar worden van nieuwe klimaatafspraken. Het lukte de bijna tweehonderd aanwezige landen uiteindelijk om tot een akkoord te komen, een dag na het verstrijken van de deadline. De voorzitter kon de deal pas afhameren toen de EU na lang onderhandelen overstag ging. ‘Liever een zwakke deal dan geen deal,’ zei Eurocommissaris Wopke Hoekstra daarover.

De EU had op alle vlakken graag meer ambitie gezien. Concrete, afdwingbare afspraken over het terugdringen van de mondiale CO₂-uitstoot ontbreken echter – tot grote frustratie van klimaatactivisten en wetenschappers. Veel olielanden lagen op dit thema dwars, met Saoedi-Arabië als aanvoerder. Ook afspraken over het tegengaan van ontbossing bleven uit, terwijl de Braziliaanse president Lula juist voor deze stad had gekozen vanwege het omringende regenwoud.

Wat werd er wél bereikt?

In Bélem werden met name afspraken gemaakt over de financiering voor aanpassingen aan de gevolgen van klimaatverandering. Dit is een belangrijk onderwerp voor ontwikkelingslanden. Zij zullen over het algemeen meer en eerder last hebben van klimaatverandering, terwijl ze er minder aan hebben bijgedragen. Ondanks dat ook zij veel moesten toegeven in de onderhandelingen, ondertekenden ze het stuk vooral vanwege dit punt.

Energiegebruik omhoog

Helaas is klimaatnieuws zelden positief, en dat was dit jaar niet anders. Wederom gebruikte de wereld dit jaar meer energie uit alle bronnen, zowel fossiel (steenkool, olie en aardgas) als niet-fossiel (nucleair, wind en zon). Dat bleek uit een onderzoek van het Internationaal Energie Agentschap. Doordat de aarde steeds meer bewoners telt, die gemiddeld genomen ook nog eens welvarender worden, stijgt het energieverbruik.

Gletsjers verdwijnen snel

Met het huidige klimaatbeleid warmt onze planeet tot het eind van de eeuw naar verwachting 2,7 graden Celsius op. Zonder ingrijpen is tachtig procent van de gletsjers in het jaar 2100 gesmolten. Dat concludeerden Zwitserse en Belgische wetenschappers na een nieuwe analyse waarover zij schreven in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Climate Change.

Wil je niets missen van onze verhalen? Volg National Geographic op Google Discover en zie onze verhalen vaker terug in je Google-feed!

In Azië verdwijnen de meeste gletsjers. In Europa worden de Alpen het hardst getroffen: van de ongeveer 3200 gletsjers zullen er tegen die tijd mogelijk nog maar 110 over zijn. In Scandinavië gaat het om een verwachte daling van 3400 naar 363. Het grootste deel van het smeltwater belandt in de oceanen, waardoor de zeespiegel verder zal stijgen.

Oceaanstroming dreigt te kantelen

De oceanen spelen een cruciale rol in het klimaat op aarde. Nederlandse wetenschappers waarschuwden dit jaar dat de Atlantische meridionale omwentelingscirculatie (AMOC), het systeem van oceaanstromingen waarvan de Golfstroom deel uitmaakt, mogelijk al rond 2060 een kritiek kantelpunt kan bereiken. Eerder werd gedacht dat dit pas na 2100 zou kunnen gebeuren.

De Golfstroom is een krachtige, warme stroming in de oceaan die begint bij de Golf van Mexico en via de kust van de Verenigde Staten richting Europa stroomt. Als deze stroom stilvalt, daalt de temperatuur in Noordwest-Europa. Dan kunnen we rekenen op koudere winters, minder regenval en meer zware winterstormen. Op het zuidelijk halfrond zou het daarentegen (nog) warmer worden.

Depressie bestrijden met humor

Al het bovenstaande nieuws stemt natuurlijk niet bepaald optimistisch. Steeds meer mensen ervaren hierdoor angst- en stressgevoelens, ook wel bekend als klimaatdepressie. Volgens RUG-onderzoeker Massih Zekavat, die we eerder dit jaar interviewden, is het daarom belangrijk om vaker een positief geluid te laten horen.

Zekavat onderzoekt al jaren klimaatgerelateerde media-uitingen zoals films, series, latenightshows en spotprenten. Hoewel humor de individuele pijn en teleurstelling bij slecht nieuws niet wegneemt, heeft het volgens Zekavat wel potentie om maatschappelijke impact te maken.

‘Satire kan onrechtvaardigheid en machtsmisbruik feilloos blootleggen, en milieubewustzijn en klimaatactie aanjagen,’ vertelde hij. ‘De boodschap wordt beter onthouden en de overtuigingskracht is groter dan bij voortdurend slecht nieuws.’

Een positieve noot

Daarom sluiten we dit jaaroverzicht af met een voorzichtig positieve noot. Hernieuwbare energie bleef wereldwijd in hoog tempo groeien en was opnieuw goed voor het grootste deel van de nieuwe elektriciteitscapaciteit, terwijl fossiele brandstoffen politiek en financieel verder aan terrein verloren.

Klimaatrechtszaken kregen meer gewicht, met rechters die klimaatwetenschap steeds explicieter meenamen in hun uitspraken. Tegelijkertijd groeide de aandacht voor natuurherstel en de rol van bossen, wetlands en inheemse gemeenschappen als buffers tegen klimaatverandering.

Misschien minder zichtbaar, maar niet minder belangrijk: klimaatcommunicatie werd menselijker, met meer ruimte voor hoop en handelingsperspectief in plaats van uitsluitend doemdenken. Ook al verandert dat het klimaat misschien niet, het helpt ons wel om de realiteit beter onder ogen te zien.

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!