Elk jaar op 20 en 21 juni reizen duizenden mensen af naar Stonehenge. De reden? De zonsopkomst op midzomerdag. Dit duizenden jaren oude ritueel is een van de spaarzame momenten waarop je de steencirkels van heel dichtbij kunt bekijken.
De megalieten van Stonehenge en Avebury, gebouwd door inwoners van de Britse Eilanden tijdens de steentijd en bronstijd, prijken sinds 1986 op de werelderfgoedlijst van Unesco. De archeologische vindplaats beslaat 2600 hectare en omvat straten, nederzettingen, zo’n 350 grafheuvels, en genezingscentra. De plaatsing van de monumenten houdt verband met astrologische fenomenen, maar waarom? Daar zijn onderzoekers nog steeds niet over uit.
Stonehenge en de zomerzonnewende
De bouw van Stonehenge begon rond 3000 v.C. als een cirkelvormige aardwal met bijbehorende greppel, waarna het complex in de loop van duizenden jaren werd uitgebreid met houten balken en later met stenen. De steencirkel bestaat uit blokken die elk meer dan 45 ton wegen en ruim zeven meter hoog zijn. Sommige steenblokken werden over een afstand van 240 kilometer aangevoerd vanuit de Preseli Hills in Wales.
Het monument is niet alleen bijzonder vanwege de omvang, maar ook vanwege het ceremoniële ontwerp. De eerste vijfhonderd meter van de boulevard die naar Stonehenge leidt, ligt op midzomerochtend op één lijn met zonsopgang, en op midwinteravond met zonsondergang. Of deze uitlijning te maken had met zonaanbidding, gebruikt werd om kalenders bij te houden of een compleet andere functie had, blijft een mysterie.
Nog groter: de cirkel van Avebury
Hoewel bij Stonehenge waarschijnlijk de beroemdste prehistorische steencirkel ligt, is het niet de grootste. Die eretitel gaat naar het naburige Avebury, waar ook de grootste prehistorische grafheuvel van Europa ligt: Silbury Hill. De veertig meter hoge heuvel bestaat uit een half miljoen ton kalkgruis en werd rond 2400 v.C. gebouwd.
De site van Avebury bestaat uit een enorme aardwal en greppel met een omtrek van achthonderd meter. Deze cirkel werd doorsneden door imposante toegangswegen. Ook liggen er verspreid over het platteland restanten van kolossale stenen, kleinere cirkels, monumenten en avenues met aan weerszijden rijen stenen als een soort pilaren.
Helaas werden veel stenen in het gebied door de eeuwen heen vernield of verwijderd door de inwoners van Avebury, een dorp dat deels binnen de aardwal ligt. In een kruistocht tegen heidense monumenten begonnen dorpelingen in de veertiende eeuw de oude stenen omver te trekken en te begraven; in de achttiende eeuw werden nog veel meer stenen systematisch verwoest. De archeoloog Alexander Keiller maakte dit in de jaren dertig van de vorige eeuw ten dele goed door een aantal van de oorspronkelijke stenen weer op te graven en overeind te zetten; ook richtte hij er een archeologisch museum op.
Stonehenge en Avebury bezoeken
De archeologische sites van Stonehenge en Avebury zijn het hele jaar door geopend voor het publiek. Koop van tevoren tickets voor een bezoek aan Stonehenge op een specifiek tijdstip. Rond de beroemde steencirkel loopt een pad, maar om de stenen te beschermen worden bezoekers doorgaans niet in de cirkel toegelaten. De zomerzonnewende op 20 en 21 juni is een van de zeldzame momenten waarop de steencirkel van Stonehenge wél betreden mag worden – een mooie reden om juist op dit moment een bezoek te plannen.
In Avebury kunnen bezoekers op elk moment van het jaar de achthonderd meter lange rondweg om de steencirkel bewandelen en is het toegestaan om tussen de stenen door te lopen.
