Wanneer je tijdens de zomerzonnewende voor de megalithische monumenten van Stonehenge staat en de zon tussen de metershoge steenblokken schijnt, is het haast niet voor te stellen dat onze prehistorische voorouders dit kunststukje zonder moderne hulpmiddelen wisten te bouwen.
Stonehenge, omgeven met vraagtekens
Het is vrij uitzonderlijk dat een prehistorisch monument – Stonehenge is ongeveer 5000 jaar oud – zo goed bewaard is gebleven. Dat was een van de redenen voor Unesco om het monument in 1986 toe te voegen aan de werelderfgoedlijst.
Stonehenge spreekt niet alleen tot de verbeelding bij toeristen die het monument bezoeken. Ook archeologen en wetenschappers kijken al eeuwenlang met nieuwsgierigheid naar Stonehenge. Hoe kreeg men het zonder moderne hulpmiddelen voor elkaar om de gigantische stenen te verplaatsen, in sommige gevallen tot wel 240 kilometer verderop uit Wales?
En wat is de betekenis van Stonehenge? Was het een astronomische kalender, een landingsbaan voor buitenaards leven, een gigantisch muziekinstrument of een prehistorische voorloper van de computer? De onderstaande 5 theorieën werden in de loop van de geschiedenis aangedragen om het bestaan van Stonehenge te verklaren.
1. Was Stonehenge een druïdentempel?
De Britse schrijver John Aubrey was aan het eind van de zeventiende eeuw een van de eersten die de herkomst van Stonehenge bestudeerde. Hij opperde dat druïden, Keltische priesters, het monument hadden gebouwd. Volgens hedendaagse archeologen is deze theorie onwaarschijnlijk: de Kelten leefden zo’n 2400 jaar geleden in het gebied, terwijl de eerste stenen van Stonehenge al duizenden jaren eerder gelegd werden.
2. Was Stonehenge een prehistorische computer?
In 1965 presenteerde de Amerikaanse astronoom Gerald Hawkins een bijzondere theorie over de functie van Stonehenge. In zijn boek Stonehenge Decoded beargumenteerde hij dat het monument dienstdeed als prehistorische computer. Het zou zijn gebruikt om astronomische gebeurtenissen zoals zonsverduisteringen te voorspellen.
3. Werd Stonehenge gebouwd door buitenaards leven?
Een theorie waarvoor geen draagvlak is onder wetenschappers is die van auteur Erich von Däniken. In zijn boek Chariots of the Gods? (1969) opperde hij dat veel prehistorische monumenten te complex waren om door de mens te zijn gebouwd. Op basis daarvan concludeerde hij dat Stonehenge wel moest zijn gebouwd door buitenaardse wezens.
4. Was Stonehenge een gigantisch muziekinstrument?
Misschien was Stonehenge wel een prehistorisch muziekinstrument, denken wetenschappers van de Royal College of Art in Londen. In 2013 publiceerden zij een onderzoek met een verrassende uitkomst: wanneer je met kleine hamerstenen op de prehistorische rotsen slaat, ontstaat een geluid dat wel iets van muziek wegheeft.
5. Diende Stonehenge als een kalender?
Ook in de afgelopen jaren zijn er nog verschillende onderzoeken en theorieën rondom Stonehenge gepresenteerd. Archeoloog Timothy Darvill van de Bournemouth University schrijft in 2022 in zijn onderzoek dat Stonehenge een kalender vormt die is gebaseerd op een zonnejaar van 365,25 dagen, vergelijkbaar met een kalenderjaar. De prehistorische kalender zou ook uit maanden van 30 dagen bestaan, maar wel langere weken tellen – een met 10 dagen, in plaats van de 7 die wij gewend zijn.
De ene theorie klinkt aannemelijker dan de andere, maar een eenduidig antwoord op de vraag wat Stonehenge nu precies is, heeft de wetenschap nog altijd niet. Een bijna even groot mysterie zijn de Nazcalijnen van Peru. Ook daarover discussiëren wetenschappers nog altijd over de mogelijke betekenis.
Meer lezen? Schrijf je ook in voor de gratis nieuwsbrief van National Geographic en ontvang wekelijks de favoriete verhalen van de redactie in je mail.
