Wonen onder de rook – letterlijk – van een van de grootste havens van Europa, pal naast een kerncentrale? Nee bedankt, zou mijn oordeel luiden. Ja graag, als je het vraagt aan de laatste paar mensen die spookdorp Doel in België hun thuis noemen.
Nou ja, met de term ‘spookdorp’ maak je bij de Doelenaren waarschijnlijk geen vrienden. Zij strijden immers als tientallen jaren voor het behoud van hun woonplaats. Maar welk label je er ook op plakt: Doel blijft een bizarre bestemming. Het is een van de verlaten plekken in België waar urban explorers (of urbexers) hun hart kunnen ophalen en doet qua sfeer wel een beetje denken aan Tsjernobyl of Sovjetspookstad Vogelsang. Hoe werd Doel het nagenoeg uitgestorven dorp dat het nu is?
De geschiedenis van Doel
Doel ligt op een paar kilometer van de Nederlandse grens bij Zeeuws-Vlaanderen, niet ver van Antwerpen. Of specifieker: niet ver van de haven van Antwerpen. Al sinds de dertiende eeuw wordt het bewoond.
Het grootste deel van de geschiedenis gebeurde dat in betrekkelijke anonimiteit, maar in de jaren zestig van de vorige eeuw haalde het plots de Belgische krantenkoppen: er waren plannen om de Antwerpse haven uit te breiden met de bouw van het Saeftinghedok, en Doel moest daarvoor worden geofferd.
Tekst gaat verder onder de afbeelding.
Met het zwaard van Damocles boven het hoofd besloten veel van de 1700 Doelenaren eieren voor hun geld te kiezen en te vertrekken. Dat er sinds de jaren tachtig een kerncentrale naast het dorp staat, heeft vast ook niet bijgedragen aan het woonplezier. Kortom, het werd er in de tweede helft van de twintigste eeuw bepaald niet idyllischer op in Doel.
Slopen of behouden?
Inmiddels zijn bijna alle panden verlaten en in handen van de Maatschappij Linkerscheldeoever (MLSO), het overheidsorgaan dat verantwoordelijk is voor de gebiedsontwikkeling op de westelijke oever van de Schelde. Toch bestaat het Saeftinghedok zestig jaar na zijn introductie nog altijd alleen op papier.
Tekst gaat verder onder de afbeelding.
Dat is voor een belangrijk deel te danken aan de enkele tientallen achtergebleven inwoners, die zich met hand en tand verzetten tegen de uitbreiding van de haven ten koste van hun dorp.
Leestip: Deze urban explorer fotografeerde verscholen schoonheid in verval
Mede dankzij de inspanningen van actiegroep Doel2020 werd er in 2022 een akkoord gesloten waarin het behoud en de leefbaarheid van Doel werden gegarandeerd. Een eerste vervolgstap is dat voormalige bewoners het recht hebben hun woning terug te kopen.
Kun je Doel bezoeken?
Veel van die woningen hebben de tand des tijds niet zo best doorstaan. Geen van de verlaten huizen is momenteel bewoonbaar, en dat trekt bezoekers aan die schoonheid zien in verval, van wie het hart sneller gaat kloppen van urban exploring.
Tekst gaat verder onder de afbeelding.
Wil je zelf een kijkje nemen in Doel? Wie doordeweeks tussen zes uur ’s avonds en zes uur ’s ochtends of in het weekend langskomt, moet zich bij de toegangspoort (deze staat hier) aanmelden met een ID-kaart – tijdens kantooruren gaat de slagboom direct open.
Leestip: Kupari, het bizarre verhaal achter de verlaten hotels van dit spookdorp in Kroatië
Vooral in het weekend is Doel geliefd bij mensen die de overwoekerde woningen en de streetart van dichtbij willen bekijken. Wil je de mensenmassa’s vermijden, dan loont het om Doel op een doordeweekse dag te bezoeken.
Loop dan vooral even naar de dijk, achter in het dorp. Vanaf daar heb je een fraai uitzicht over Doel én zie je de zeventiende-eeuwse Scheldemolen tegen het decor van de twee koeltorens van de kernreactor. Ook de parochiekerk is een bezoek waard. Struin verder vooral even door de straten om de muurschilderingen te zien.
Leestip: Deze 6 bijzondere landen bestaan officieel niet
Let wel: sommige huizen worden nog bewoond, dus respecteer de privacy van de Doelenaren. Want hoewel Doel grotendeels verlaten is, vat een A4’tje op een van de bewoonde huizen het goed samen: ‘Het is hier geen dierentuin!’
Een uitgebreider beeldverslag van Doel vind je hieronder.
Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!
