Pantelleria, een vulkanisch eiland tussen Sicilië en Tunesië, is vrij klein, maar staat bekend om zijn uitstekende wijnen. Geografisch gezien ligt Pantelleria dichter bij Tunesië dan Italië, en het heeft een rijke geschiedenis waarin verschillende culturen hun weg vonden naar het eiland.
‘De geschiedenis heeft deze kleine rots tussen twee continenten (Europa en Afrika, red.) doorkruist,’ zegt Dalila Calabrese, een reisadviseur en Italiaanse die in Napels woont. Vandaag de dag spelen de wijnmakerijen een belangrijke rol in de economie van het Italiaanse eiland.
De rijke geschiedenis van Pantelleria
De strategische ligging van Pantelleria maakte het door de geschiedenis heen een begeerde buitenpost voor verschillende beschavingen. Diverse landen vochten om de controle over dit rotsachtige, maar strategisch gelegen eiland.
Leestip: In dit Italiaanse dorp kun je de hele dag gratis wijn drinken
Het eiland werd voor het eerst bewoond tijdens het Neolithicum (circa 11.000-3000 v.C.). Archeologische overblijfselen zoals de Sesi - stenen structuren die dienst deden als grafkoepels - wijzen op een geavanceerde prehistorische cultuur.
Vandaag de dag zijn er nog steeds sporen van de gelaagde geschiedenis te vinden in de architectuur, landbouwpraktijken en keuken van Pantelleria.
De voordelen van de elementen
Die keuken wordt onder andere gekenmerkt door de extreme elementen waaraan het eiland wordt blootgesteld. Intens zonlicht, een verkoelende zeebries, sterke winden, een droog klimaat en een ruig terrein met zowel droge als vruchtbare, vulkanische grond.
Leestip: Wat zijn de mooiste wijnstreken van Frankrijk?
De oude landbouwmethoden zijn volledig aangepast aan de uitdagingen van het eiland. Dat is zeker te merken in de wijnbouw. Zo groeien er zibibbodruiven - de inheemse druiven van Pantelleria - die ook wel bekendstaan als Moscato d’Alessandria.
Deze gedijen op de mineraalrijke bodem van het eiland en worden gebruikt voor het maken van passito, een zoete dessertwijn.
De bijzondere wijnmethode van Pantelleria
De methode om wijn (of beter gezegd, druiven) te verbouwen op Pantelleria heet vite ad alberello. De wijntelers graven holtes die soms wel 23 centimeter diep zijn. Daarin planten ze de wijnstokken. Zo ontstaat het juiste microklimaat voor de plant om te groeien.
Door ze in te graven, zijn de wijnstokken beschermd tegen de sterke wind, en houden ze het vocht vast in de dorre grond.
Leestip: Wat gebeurt er met je lichaam als je stopt met vlees eten?
De vite ad alberello-methode wordt al eeuwenlang gebruikt. Men denkt dat de Feniciërs er in de achtste eeuw voor Christus mee zijn begonnen, toen ze de Egyptische zibibbodruif naar Pantelleria brachten.
Veel van de zibibbodruiven worden gebruikt om passito mee te maken, maar ook voor de productie van witte wijnen die minder zoet en droger zijn.
Wijnmakerij staat op de Unesco-werelderfgoedlijst
‘De vulkanische bodem van Pantelleria is rijk aan mineralen, waardoor de druiven een kenmerkende ziltheid krijgen,’ zegt Antonio Rallo, co-directeur en wijnmaker bij Donnafugata, een van de meest prominente wijnmakerijen op Pantelleria.
Het wijnhuis, dat ook wijngaarden heeft op Sicilië, begon in 1989 met het verbouwen van druiven op het eiland volgens deze vite ad alberello-methode.
De methode, die door iedereen op Pantelleria wordt gebruikt, werd in 2014 door Unesco toegevoegd aan de Representatieve lijst van het Immaterieel Cultureel Erfgoed. Het was de eerste landbouwpraktijk die door de vereniging werd erkend.
‘De ruige omgeving, minimale regenval en vulkanische bodem zorgen ervoor dat de wijnstokken minder opbrengen, wat leidt tot intens smakende en aromatische druiven met tonen van rozijnen, abrikoos, sinaasappelbloesem, honing en tropisch fruit,’ zegt Rallo.
Alle druiven worden hier met de hand geoogst
Donnafugata maakt geen gebruik van irrigatietechnieken op zijn wijnakkers. In plaats daarvan vertrouwt hij op de natuurlijke regenval en doet hij aan zorgvuldig bodembeheer.
Vrijwel alle wijngaarden op het eiland worden met de hand geoogst. Dit arbeidsintensieve proces zorgt er ook voor dat alleen de beste druiven op het juiste moment worden geselecteerd.
Voor het maken van de passito worden de zibibbodruiven geoogst en vervolgens in de zon te drogen gelegd, een traditionele techniek die helpt om het suikergehalte te concentreren terwijl de natuurlijke zuurgraad behouden blijft.
Leestip: Het bijzondere verhaal van Niemandsland, een piepkleine Belgische exclave in Noord-Brabant
‘De wijnen van dit eiland zijn zeldzame juwelen die meer waardering verdienen’, zegt Rallo. ‘Niet alleen vanwege hun unieke smaken, maar ook vanwege hun diepe connectie met de geschiedenis, toewijding en duurzame manier van werken op het eiland.’
Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!
