Als je goed naar de kaart van Europa kijkt, zie je dat de grenzen niet zo duidelijk zijn als ze op het eerste gezicht lijken. Zo liggen er op Zwitsers grondgebied een paar dorpen met een andere nationaliteit en is de Belgisch-Nederlandse grens in Brabant soms een ingewikkelde puzzel. Dit zijn zes bijzondere enclaves en exclaves in Europa: dorpen en steden die geografisch in land A liggen, maar toch echt bij een andere natie horen.
1. Llívia – Spaanse enclave in Frankrijk
Aan veel Europese grenzen gaan vaak een geschiedenis vol conflicten vooraf. Zo ook in de Pyreneeën, waar Frankrijk en Spanje in 1659 tot een overeenkomst kwamen over het grensgebied. De Vrede van de Pyreneeën maakte een einde aan de Frans-Spaanse Oorlog (1635-1659).
Een van de afspraken die de twee landen maakten, was dat 33 dorpen in de grensregio Cerdanya aan Frankrijk toegekend zouden worden. Eén klein detail zorgde er echter voor dat Llívia Spaans bleef en dus een enclave werd.
Karel V verleende Llívia in 1528 stadsrechten. Omdat het geen dorp was, bleef Llívia onderdeel van Spanje, ook al werd het aan alle kanten omgeven door Frans grondgebied. In Llívia spreekt men dan ook vooral Catalaans en Spaans, terwijl buren een paar kilometer verderop je met bonjour begroeten.
2. Campione d’Italia – Italiaanse exclave in Zwitserland
Afgaande op de naam, zou je denken dat Campione d’Italia in Italië ligt. Toch vind je dit dorp op Zwitsers grondgebied. Dat maakt Campione d’Italia een exclave van Italië: een stuk land dat volledig afgesloten is van het land waartoe het behoort.
Leestip: 3 landen die tegenwoordig niet meer bestaan
Tegelijkertijd is Campione d'Italia een Italiaanse enclave in Zwitserland. Klinkt ingewikkeld? Dat valt mee. Een enclave is een stuk land dat volledig is omsloten door het grondgebied van een ander land. In het geval van Campione d'Italia ligt het volledig binnen Zwitsers grondgebied, maar hoort het politiek gezien wel bij Italië.
3. Büsingen am Hochrhein – Duitse enclave in Zwitserland
Ook Büsingen am Hochrhein is een dorp dat geografisch in Zwitserland ligt, maar officieel niet tot het land behoort. Het is een Duitse enclave. En dat zorgt voor bijzondere situaties.
Leestip: Industriële pracht en vergane glorie: 9 mooie urbexlocaties in Duitsland
Zo heeft het dorp een voetbalteam, FC Büsingen, dat als enige Duitse club meespeelt in de Zwitserse competitie. Ook heeft elke straat in het dorp twee postcodes: een Duitse en een Zwitserse. En aangezien Büsingen een Duits dorp is, is de euro de officiële munteenheid. In de praktijk betalen veel inwoners ook met de Zwitserse frank, omdat zij over de grens in Zwitserland werkzaam zijn.
4. Niemandsland, Belgische enclave in Noord-Brabant
Als je bij het Noord-Brabantse Ulicoten inzoomt op de kaart zie je een heel klein stukje België liggen, met een opvallende naam: Niemandsland. In 1843 werd het Verdrag van Maastricht getekend waarbij de grenzen tussen Nederland en België vastgelegd werden. Dat bleek echter nogal een puzzel, waarbij heel wat enclaves overbleven. Dat zijn kleine stukjes Belgisch grondgebied in Nederland, en omgekeerd.
Leestip: Deze 6 verlaten plekken in België zijn een paradijs voor urban explorers
Over een klein stuk weiland bij Ulicoten werd lange tijd niet besloten of het nu tot Nederland of België behoorde. Een stukje Niemandsland dus. In 1995 kwam eindelijk de beslissing: het kadaster besloot Niemandsland bij België te voegen. Het omliggende grondgebied ligt in Nederland, waardoor een Belgische enclave ontstond.
5. Dertig Belgische en Nederlandse enclaves in Baarle-Nassau en Baarle-Hertog
In Baarle-Nassau (NL) en Baarle-Hertog (B) is de puzzel nog een stuk ingewikkelder. Hier vormen de grenzen van beide landen een soort doolhof met dertig enclaves.
Baarle-Nassau is een Nederlandse gemeente met daarin 22 Belgische enclaves. In twee van de stukjes België liggen vervolgens weer Nederlandse enclaves. Volg je het nog? De grenzen zijn in deze twee gemeenten zo’n wirwar dat ze soms recht door huizen, en zelfs door slaapkamers, lopen.
6. Russische oblast Kaliningrad
Natuurlijk mag ook de Russische exclave Kaliningrad niet ontbreken in dit overzicht. Kaliningrad is een bestuurlijke regio die geen enkele grens met Rusland deelt. Het stukje land behoorde ooit tot Duitsland, maar werd na Tweede Wereldoorlog toegewezen aan de Sovjet-Unie. Het stukje land heeft vooral een militaire functie: het is de thuisbasis van de Russische Baltische Vloot en er staan zware luchtafweersystemen gestationeerd.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
