De duizenden bunkers die door nazi-Duitsland werden gebouwd, zijn stille getuigen van een tijd waarin Europa in de greep was van de Tweede Wereldoorlog. Massieve bouwwerken die ooit een strategisch doel dienden, zijn nu bijzondere musea, verborgen monumenten of mysterieuze ruïnes. Wat zijn de bijzonderste?
1. Bunkers in Hoek van Holland
Een groot deel van de bunkers in Nederland was onderdeel van de Atlantikwall, een meer dan vijfduizend kilometer lange defensieve linie van nazi-Duitsland die van het noordelijkste puntje van Noorwegen tot de Frans-Spaanse grens liep. Het bestond uit bunkers, kanonnen, mijnenvelden en andere versperringen, en was bedoeld om het Derde Rijk te beschermen tegen een geallieerde invasie.
Leestip: 5 bijzondere bunkers uit de Tweede Wereldoorlog in Noord-Frankrijk
De destijds belangrijkste bunker van Nederland is te vinden in Hoek van Holland. Vanwege de strategische ligging ten opzichte van de Rotterdamse haven werd hier door de Duitsers een complex van verschillende vestingwerken gebouwd.
Een deel daarvan werd gesloopt bij de aanleg van havengebied Europoort, maar een handjevol bunkers is blijven staan. Deze doen tegenwoordig onder andere dienst als het Atlantikwall-Museum, waar je aan de hand van beeld- en geluidsmateriaal meer leert over de geschiedenis van de verdedigingslinie.
2. Bunkers in IJmuiden
Ook in IJmuiden werd een groot complex van bunkers gebouwd, want vanaf deze plek werd de toegang tot de Amsterdamse haven verdedigd. Het totale complex bestond uit zo’n 1300 bunkers en bestreek een gebied van acht bij acht kilometer. Een van de indrukwekkendste exemplaren is de kolossale Schnellbootbunker.
Het omvatte niet alleen vestingen in IJmuiden, maar ook in Wijk aan Zee en Velsen. Ook het forteiland in de monding van het Noordzeekanaal werd door de Duitsers in gebruik genomen en met zwaar geschut uitgerust.
Altijd al willen weten hoe zo’n bunker er destijds van binnen uitzag? In het Bunker Museum IJmuiden krijg je een goede indruk.
3. Bunkers in Scheveningen en Den Haag
Voor de aanleg van de Atlantikwall in Den Haag hebben de Duitsers flink huisgehouden: complete buurten werden gesloopt en duizenden inwoners moesten gedwongen verhuizen. Als je alle sporen van de Haagse Atlantikwall wilt bekijken, mag je rustig een dag uittrekken, want er valt veel te zien. Breng in ieder geval een bezoekje aan het Atlantikwall Museum Den Haag.
Leestip: Buitenaards mooie foto’s van bunkers uit WOII
Liever een blik werpen op een bunker die na de oorlog in onbruik is geraakt? Een van de interessantste bunkercomplexen is de Marine Seeziel-Batterie Scheveningen-Noord, bestaande uit zo’n tachtig bouwwerken. De bunkers liggen deels verzonken in de duinen en zijn vrij te bezoeken.
4. Bunkers op de Waddeneilanden
Ten tijde van de Tweede Wereldoorlog waren ook de Nederlandse Waddeneilanden onderdeel van de Duitse verdedigingslinie. Texel was het zwaarst bewapend, met meer dan vijfhonderd bunkers, geschutsopstellingen en radarinstallaties. Veel bunkers zijn overgroeid of verborgen in de duinen, maar je kunt er nog steeds een paar bezoeken ter hoogte van De Slufter en De Koog.
Ook interessant is de Tigerstelling op Terschelling. Dit complex bestaat uit honderd bunkers, waarvan er vandaag de dag een aantal zijn aangewezen als museumbunker. Zo kun je een kijkje nemen in de voormalige commandobunker, een bunker met luchtafweergeschut en een gevangenisbunker. In laatstgenoemde werden soldaten opgesloten die zich hadden misdragen.
5. Bunker Diogenes in Arnhem
De grootste bunker op Nederlandse bodem staat verrassend genoeg niet aan de kust, maar aan de rand van Nationaal Park De Hoge Veluwe. De bunker Diogenes was dan ook niet onderdeel van de Atlantikwall, maar diende als commandocentrum van de Luftwaffe.
Leestip: In deze verlaten bunkers onder Tbilisi waan je je even in het Sovjettijdperk
De bunker meet veertig bij zestig meter, heeft dikke betonnen muren van drie tot vier meter dik en bleek onverwoestbaar. Tijdens de Slag om Arnhem in september 1944 hebben de Duitsers een poging gedaan om het bouwwerk op te blazen met twee vliegtuigbommen, maar het kwam ongeschonden uit de strijd.
Inmiddels is de bunker een rijksmonument en op zeer beperkte momenten in het jaar opengesteld voor publiek: omdat de rondleidingen zo populair zijn, worden toegangstickets vergeven middels een loting.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
