Dit verhaal maakt deel uit van onze #STOPMETPLASTIC-serie, waarin we gedurende meerdere jaren aandacht vragen voor de wereldwijde vervuiling door plastic afval. Lees meer over wat jijzelf kunt doen om het gebruik van wegwerpplastic te verminderen.
Al wat nodig is om een dier om te brengen is een piepklein stukje plasticfolie.
Vorige week werd op het Schotse eiland Skye een dode zadelrob gevonden, waarna het dier naar het Scottish Marine Animal Stranding Scheme (SMASS) werd overgebracht, een overheidsorganisatie die onderzoek doet naar de sterfte onder zeezoogdieren. Daar verrichte dierenarts Andrew Brownlow autopsie op de zeehond, waarbij hij een vierkant stukje plasticfolie op een cruciale plek in de maag ontdekte. Vorige woensdag plaatste hij een post over het geval op de Facebook-pagina van het SMASS.
De zeehond was waarschijnlijk acht tot twaalf maanden oud. Volgens Brownlow is het ongebruikelijk om plastic afval in de maag van een zeehond aan te treffen; deze dieren raken vaker verstrikt in visnetten en -lijnen dan dat ze door drijvend plasticafval worden gedood.
“Walvisachtigen en zeehonden krijgen zeer zelden plastic binnen,” zegt Brownlow, die het SMASS leidt. “Het zijn intelligente dieren, die goed het verschil tussen plastic en prooidieren kunnen zien.”
Het incident benadrukt de alomtegenwoordigheid van plastic afval in de wereldzeeën, waarbij zelfs de slimste dieren ten prooi vallen aan deze dodelijke epidemie.
Onbekende zeeën
Normaliter ontvangt het SMASS berichten over gestrande exemplaren van soorten die rond Schotland veel voorkomen: de grijze zeehond en de gewone zeehond. Maar de vondst van een zadelrob, die vooral in het Poolgebied leeft, is ongebruikelijk.
“Met behulp van een autopsie kunnen we niet alleen vaststellen waarom het dier is gestorven maar ook hoe het heeft geleefd,” aldus Brownlow.
De zadelrob is geen bedreigde soort. Deze dieren komen vooral voor in de ijskoude wateren van de noordelijke Atlantische Oceaan en de Noordelijke IJszee, waar ze zich voeden met vis en kreeftjes. Vandaaruit trekken ze elk jaar naar hun paargronden rond Newfoundland en in de Groenlandzee en de Witte Zee. (Lees ook: ‘Verdwaalde Antarctische zeehond eindigt op Braziliaans strand’)
Dat een zadelrob zover naar het zuiden als Schotland wordt gevonden, is volgens Brownlow zeldzaam maar niet onmogelijk. Hij denkt dat het jong in het noorden van Noorwegen kan zijn geboren en om een of andere reden naar het zuiden is afgedwaald. Het dier kan achter een prooi of andere zeehonden aan zijn gegaan of gewoon zijn verdwaald. In zijn Facebook-post schreef Brownlow dat ook de klimaatverandering een rol kan hebben gespeeld in het afdwalen van het dier.
Bij de autopsie vonden Brownlow en zijn team van wetenschappers een verfrommeld stukje plasticfolie van drieënhalve bij drieënhalve centimeter in de maag van de zadelrob. Uit milde maagzweren bleek dat het plastic daar al enige tijd vastzat. Het afval kan het maagportier – het deel van de maag dat in de darmen uitmondt – hebben geblokkeerd en zo hebben verhinderd dat de maag werd geleegd. Ook de darmen waren ontstoken.
Brownlow voegt er meteen aan toe dat de zadelrob niet direct door het plastic is omgekomen. In de zadelrob werd afstervend weefsel gevonden en het dier was ook uitgedroogd en vermagerd, wat erop wijst dat het al langere tijd ziek was en enige tijd niet had gegeten. Het kadaver vertoonde sporen van bloedvergiftiging en parasieten, maar geen verwondingen.
Brownlow denkt dat het stukje plastic mogelijk het maagweefsel heeft beschadigd, waardoor bacteriën vanuit de darmen in het bloed terecht zijn gekomen. Het jong zou sowieso zijn gestorven, maar het stukje plasticfolie kan zijn dood hebben versneld.
Plastic wordt niet afgebroken in de maag, maar als het dier gezond was geweest, zou het waarschijnlijk nog in leven zijn. De zadelrob zou er mogelijk wel last van hebben gehad, maar het is onwaarschijnlijk dat het dier erdoor zou zijn gestorven.
“Dit is niet een kwestie vanuit het gezichtspunt van milieubescherming, maar eerder een tragedie vanuit het oogpunt van één exemplaar,” zegt Brownlow. “Plasticvervuiling is bij dieren vaak de druppel die de emmer doet overlopen.”
Afvalcrisis
De zadelrob is niet de enige soort die door plastic wordt geplaagd. Nieuwsgierige zeeleeuwen en andere zeehondensoorten raken vaak verstrikt in afval als visnetten, plastic zakken en pakriemen.
Er zijn zo’n zevenhonderd diersoorten die per ongeluk plastic eten omdat ze denken dat het om voedsel gaat. In plaats van iets voedzaams in te slikken, kunnen dieren door dit soort afval schade aan hun maagwand oplopen, uitgehongerd raken en zelfs sterven. Het afval wordt ingeslikt door bedreigde zeeschildpadden en -vogels, terwijl vissen, walvissen en andere zeedieren met kieuwen het risico lopen ongewild microscopische plasticdeeltjes binnen te krijgen. (Lees ook: ‘Plastic zak op bodem van Marianentrog.’)
Omdat wij mensen vis eten, kunnen we ongewild in de voedselketen van plastic worden opgenomen en microscopische plasticdeeltjes binnenkrijgen, afkomstig van rietjes, flessendoppen en wikkels.
Plastic afval is vaak heel zichtbaar, maar ruim negentig procent van alle plasticvervuiling is niet langer dan één centimeter. Door die geringe grootte wordt veel plastic mogelijk niet door het bredere publiek opgemerkt, maar ook dan kan het dodelijk zijn voor nietsvermoedende dieren.
“Daarom zijn deze kleine plasticdeeltjes even belangrijk als drijvende eilanden van afval,” zegt Brownlow. “Kleine stukjes vormen een groot probleem.”
