Tijdreizen kennen we nu vooral uit boeken of films als Back to the Future. Maar hoe zou het zijn om werkelijk terug in de tijd te reizen? Of juist naar de toekomst? En kun je door een reis naar het verleden ook het heden veranderen? Het zijn vragen die de wetenschap al eeuwen bezighoudt.
Is tijdreizen echt mogelijk? Dit vermoeden wetenschappers
In 1905 publiceerde Albert Einstein een eerste reeks artikelen over zijn speciale relativiteitstheorie. Daarin stelde hij dat ruimte en tijd rekbaar zijn; metingen van zowel tijd als ruimte berusten op de relatieve snelheid van degenen die de meting verrichten.
De speciale relativiteitstheorie is al genoeg om het idee van tijdreizen vleugels te geven. De theorie liet zien ‘dat tijd veel meer op ruimte lijkt dan we voorheen dachten,’ zegt Clifford Johnson, natuurkundige aan de University of Southern California. ‘Dus misschien kunnen we alles wat we met de ruimte doen ook met de tijd doen.’
Kun je tijdreizen naar het verleden?
Nou ja, bijna alles dan. De speciale relativiteitstheorie biedt geen mogelijkheden om terug in de tijd te reizen, maar wel om voorwaarts te reizen, en wel op een gecontroleerde manier. Op basis van de speciale relativiteitstheorie kan een tweeling zelfs twee verschillende leeftijden hebben, een situatie die de term die de tweelingparadox wordt genoemd.
Beeld je eens in dat je in een ruimteschip op zeer hoge snelheid (in de buurt van de snelheid van het licht) naar de ster Alpha Centauri reist, terwijl jouw tweelingzus op aarde achterblijft. Wanneer je terugkeert, blijkt dat je veel jonger bent dan je zus. Dat klinkt op z’n minst bizar, maar na meer dan eeuw onderzoek is gebleken dat het toch écht waar is.
Wat gebeurt er als je sneller gaat dan het licht?
Interessant is ook dat de tijd voor beide tweelingen op dezelfde manier lijkt te verstrijken; pas als ze elkaar weerzien, blijkt dat ze verschillende leeftijden hebben, zegt Janna Levin, natuurkundige aan het Barnard College in New York..
Stel dat jij en je tweelingzus twintigers waren toen de reis begon. Wanneer je terugkomt, ben je slechts een paar jaar ouder dan toen je vertrok, terwijl je tweelingzus misschien al grootmoeder is. ‘Als astronaut is je ervaring van het verstrijken van de tijd volstrekt normaal. De klokken tikken in het normale tempo, je veroudert op de normale manier en de films die je bekijkt, worden op de normale snelheid vertoond,’ zegt Levin. ‘Je bent niet verder in de toekomst dan normaal. Maar je bent wel verder in de toekomst van je tweelingzus gereisd.’
Kan een tijdreiziger de toekomst veranderen?
Hoewel er dus verschillende theorieën zijn, is nog niet bewezen dat tijdreizen in de praktijk echt mogelijk is. Maar stel dat het wel kan, wat gebeurt er dan als je teruggaat in de tijd? Kun je door tijdreizen de toekomst beïnvloeden? Een beroemd dilemma is de grootvaderparadox. Stel dat je terug in de tijd reist en zonder het te weten je opa doodt. Dan zou je vader of moeder en dus ook jijzelf nooit zijn geboren.
Volgens sommige natuurkundigen en filosofen is de grootvaderparadox het bewijs dat tijdreizen onmogelijk is. Dat was ook de opvatting van wijlen Stephen Hawking, de natuurkundige die deze wetmatigheid het chronologiebeschermingsvermoeden noemde.
Een andere mogelijkheid is dat je wel terug in de tijd kunt reizen, maar dat je als tijdreiziger het verleden niet kunt veranderen. Je zou bijvoorbeeld wel terug kunnen reizen naar de jaren dertig van de vorige eeuw, maar als je daar bent kun je Hitler niet vermoorden.
Terug in de tijd reizen naar een ander universum
Alle bovenstaande scenario’s gaan uit van één enkel universum en één enkele tijdlijn. Maar sommige natuurkundigen denken dat ons universum slechts één van vele is. Als er inderdaad een mutltiversum is, zouden tijdreizigers die het verleden bezoeken misschien wel kunnen doen wat ze willen.
‘Misschien heb je om een of andere reden besloten om terug in de tijd te reizen om deze misdaad te begaan [de moord op je grootvader], waarna de werkelijkheid zich ‘vertakt’ in twee verschillende realiteiten,’ zegt Levin. Het resultaat zou zijn dat je ‘je verleden niet echt verandert, hoewel dat wel zo lijkt; je creëert alleen een nieuwe geschiedenis.’
