13 juli 2015
Pluto, de bevroren dwergplaneet aan de rand van ons zonnestelsel, is nu officieel tot het grootste hemellichaam in deze contreien uitgeroepen. De planeet is slechts één van ontelbare ijzige stukken rots in de Kuipergordel, een enorme ring van puin voorbij de baan van Neptunus. In de afgelopen tien jaar bestond er enige onzekerheid over de vraag of Pluto inderdaad de grootste van deze objecten is, of dat de onlangs ontdekte dwergplaneet Eris misschien groter is. Maar nu weten we het definitief.
“Pluto is ietsje groter dan werd gedacht”, aldus Alan Stern, hoofdonderzoeker van de New Horizons-missie, vanochtend op een persconferentie. “Daarmee komt een einde aan het debat over de grootste dwergplaneet in de Kuipergordel.”
De wetenschappers van het New Horizons-team stelden vast dat Pluto circa 2370 kilometer in doorsnee is – waarmee het hemellichaam zo’n 48 kilometer groter is dan Eris. Maar Eris heeft wel meer massa, wat betekent dat beide werelden verschillende samenstellingen hebben. De diameter van Pluto is zelfs zó groot dat wetenschappers opnieuw moeten nadenken over de ingrediënten van de dwergplaneet en wat dat betekent voor bijvoorbeeld zijn atmosfeer.
Hoewel Pluto al in 1930 werd ontdekt, was zijn exacte omvang tot nog toe een raadsel. De ijle en omvangrijke stikstofatmosfeer van de planeet maakte het lastig voor telescopen om het oppervlak van dit verre hemellichaam waar te nemen, waardoor de precieze diameter van Pluto vanaf de aarde niet kon worden vastgesteld. Nu de New Horizons-sonde bij Pluto is gearriveerd, kan ze deze en andere hardnekkige raadsels oplossen.
Vandaag presenteerden de wetenschappers ook andere gegevens die door de sonde zijn verzameld. Om te beginnen is de recent waargenomen ijskap van de noordpool inderdaad een polaire ijskap. Uit de gegevens blijkt dat hij bestaat uit stikstof- en methaanijs, beide stoffen die het oppervlak van Pluto bedekken. Daarnaast heeft de sonde al gedurende vijf dagen de ontsnappende stikstofatmosfeer van Pluto gedetecteerd – veel vroeger dan werd verwacht.
Het ruimtevaartuig zal binnen een etmaal dwars door het systeem van Pluto vliegen – en alle tekenen wijzen erop dat de sonde precies op koers ligt om de dwergplaneet tot op een kleine 13.000 kilometer te naderen. “We zijn ‘good to go’ voor dit laatste gedeelte van de reis”, zei Glen Fountain, projectmanager van de New Horizons-missie.
Familieportret
De beelden die we gisteren hebben vrijgegeven, zijn tevens de beste opnamen die we tot dusver van Pluto en zijn grote maan Charon hebben, de twee werelden die eruit zien alsof ze niets met elkaar te maken hebben, ware het niet dat ze gesynchroniseerd om elkaar heen dansen.
Het grotere en oranjekleurige Pluto is overdekt met donkere spetters en enkele heldere vlekken. Tot nu toe lijkt dat gevlekte oppervlak tamelijk vlak, zonder klippen en kraters – maar dat kan veranderen als New Horizons dichterbij komt.
“Op Pluto zien we grote, vormeloze en blobberige dingen die heel anders zijn dan wat we op andere ijzige werelden hebben aangetroffen, behalve misschien Triton”, zei Paul Schenk van het Lunar and Planetary Science Institute, verwijzend naar de maan van Neptunus die volgens de wetenschappers het meest op Pluto zou moeten lijken. Maar terwijl New Horizons steeds dichter bij Pluto komt, beginnen de verschillen tussen de beide werelden steeds groter te worden, aldus Schenk.
Charon is niet rossig van kleur maar eerder een donkergrijze bol met een nog donkerder pool. Op de pokdalige maan wemelt het van de kraters en enorme scheuren, waardoor hij een combinatie van kenmerken van de kleine ijzige manen rond Saturnus en Uranus vertoont. “Charon is veel gelijkmatiger [van kleur], afgezien van een donkere vlek”, zei Schenk. “We gaan bekijken of er enig verband bestaat met materiaal dat van Pluto afkomstig is en op de pool neerdaalt. Is het iets dat we al hebben vastgesteld of is het niet de juiste oplossing? Dat weten we nog niet.”
Maar het zal niet lang meer duren. De ‘flyby’ van morgen zal beide werelden in ongekende details onthullen. “Als je Central Park op Pluto zou kunnen zetten, dan zouden we tijdens de dichtste nadering de vijvers in het park kunnen waarnemen, zei Cathy Olkin, plaatsvervangend projectwetenschapper van de New Horizons-missie.
De New Horizons zal snel enorme stapels gegevens verzamelen en alle geheimen onthullen die deze werelden de afgelopen 4,6 miljard jaar hebben bewaard.
