Op dit moment lijden zo’n driehonderdduizend mensen in Nederland en tweehonderdduizend mensen in België aan een vorm van dementie. En die aantallen zullen de komende jaren alleen maar toenemen, stelt Alzheimer Nederland. Door de vergrijzing zal alleen Nederland in 2050 al meer dan zeshonderdduizend mensen tellen met dementie, waarvan de ziekte van Alzheimer de meest voorkomende vorm is.
Is Alzheimer een ziekte van de moderne tijd, of kampten bijvoorbeeld ook de oude Grieken en Romeinen al met symptomen van dementie? Om die vraag te beantwoorden doken wetenschappers van de University of Southern California in medische geschriften uit de Griekse en Romeinse tijd.
Hippocrates schreef nog niets over dementie
Hoofdonderzoeker Caleb Finch bestudeerde samen met zijn collega en historicus Stanley Burstein onder andere teksten van de Griekse arts Hippocrates. Daarin ontdekten zij wel vermeldingen van ouderdomskwalen zoals doofheid, duizeligheid en spijsverteringsproblemen, maar geheugenverlies – een bekend symptoom van dementie – werd niet genoemd.
Opvallend is het verschil tussen de Grieken en Romeinen. In oude geschriften uit de Romeinse tijd werd namelijk wel gesproken over symptomen die mogelijk wijzen op de aanwezigheid van dementie onder de bevolking.
Meer vergeetachtigheid bij de Romeinen
‘Toen we de Romeinen onder de loep namen, vonden we ten minste vier verwijzingen naar voorbeelden van vergevorderde dementie, waarbij we niet met zekerheid kunnen zeggen of het om de ziekte van Alzheimer ging,’ vertelt Finch. ‘Van de oude Grieken naar de Romeinen zien we dat de aandoening vaker begint voor te komen.’
Hoe kan het dat Romeinen vaker aan dementie leden dan de Grieken? Daar is nog geen duidelijk antwoord op, maar Finch heeft er wel ideeën over. Zijn vermoeden: in de Romeinse tijd werden steden steeds dichterbevolkt, waardoor de luchtkwaliteit daalde. Mogelijk zorgde de verslechterde luchtkwaliteit voor een toename van cognitieve gezondheidsproblemen.
De afgelopen jaren werd in verschillende studies inderdaad een verband gevonden tussen luchtvervuiling en een vergrote kans op dementie. Zo publiceerden wetenschappers van de Canadese Western University in 2022 een onderzoek in vakblad Neurology waaruit blijkt dat blootstelling aan fijnstof de kans op dementie vergroot. Mogelijk speelde dit dus ook al in de tijd van de Romeinen een rol.
