De afgelopen winter zijn we in de Lage Landen en de rest van Europa vrijwel non-stop getrakteerd op regen. Heel veel regen. De verklaringen voor de vele neerslag vliegen je om de oren. Eén daarvan is cloud seeding. Wat is dat precies? En is het daadwerkelijk mogelijk om het in heel Europa op grote schaal te laten regenen? We vroegen het aan Herman Russchenberg, hoofd van het TU Delft Climate Institute.

Hoe ontstaat een wolk?

‘Iedere wolk begint als een stofdeeltje in de atmosfeer,’ legt Russchenberg uit. ‘Dat kan bijvoorbeeld een zoutkristal uit de zee zijn. Zulke deeltjes zijn hygroscopisch. Met andere woorden: ze trekken waterdamp aan.’ De waterstofmoleculen slaan vervolgens neer op het stofdeeltje. Rondom het zoutkristal vormt zich dan een druppel. Heb je er daar genoeg van, resulteert dat in een wolk. Zijn de druppels zwaar genoeg, dan laat de wolk het water weer vallen: het regent.

Wat is cloud seeding?

De mens kan dit proces een handje helpen door cloud seeding toe te passen. ‘Door handmatig zulke stofdeeltjes toe te voegen aan een wolk, kunnen er meer druppels ontstaan,’ vertelt Russchenberg. ‘Afhankelijk van de wolk en wat je wil bereiken, kun je verschillende stoffen gebruiken. Zoutkristallen worden veel gebruikt, maar ook zilverjodide.’

Die laatste stof wordt volgens Russchenberg vooral toegepast door China, dat de stoffen met een raket de wolk inschiet. ‘Zilverjodide is geschikt om hoog in de wolken ijskristallen te laten ontstaan.’

Leestip: Chemtrails bestaan niet. Waarom is er dan zo veel om te doen?

Om cloud seeding toe te passen, heb je dus al een wolk nodig. Anders is er geen waterdamp om de hulpstoffen aan toe te voegen. ‘Cloud seeding is niet een manier om een wolk te maken,’ vertelt Russchenberg. ‘Je kunt alleen het proces dat al gaande is bespoedigen. Maar de druppels waren hoe dan ook gevallen, ook zonder deze techniek.’

In theorie kun je wel eerst een wolk maken en daarna cloud seeding toepassen, maar dan moet je eerst vochtige lucht creëren. ‘Daarvoor zul je water moeten verdampen uit een oceaan, rivier of meer. Dat kost ontzettend veel energie en is heel onhandig,’ verklaart Russchenberg. ‘Daarom wordt cloud seeding alleen toegepast als er al een wolk bestaat.’

Is cloud seeding schadelijk?

In sommige landen wordt er met de techniek geëxperimenteerd om een tekort aan drink- en regenwater op te lossen. Denk aan de Verenigde Arabische Emiraten en de zuidelijke staten van Amerika. ‘Israël heeft ook met cloud seeding gewerkt, maar is daar weer mee gestopt omdat het te weinig opleverde.’

Leestip: Steeds meer jonge mensen krijgen darmkanker. Hoe komt dat?

Maar kan het kwaad om de wolken zo manipuleren? Zilverjodide (een zoutsoort) wordt immers gezien als een toxische stof. Moeten we dat wel willen? ‘Er worden geen duizenden kilo’s zilverjodide in de atmosfeer gebracht, het gaat echt om heel lage concentraties,’ vertelt Russchenberg. ‘Je moet ook niet vergeten dat alle wolken die we zien, al ontstaan zijn uit stofdeeltjes. De regen die in Nederland valt, ontstaat rondom zoutkristallen uit de Noordzee. Met cloud seeding voeg je alleen wat stoffen toe. Het effect is niet zo heel groot.’

Regent het in Europa zo veel vanwege cloud seeding?

Dan rest alleen nog de vraag: kan de enorme regenval van afgelopen jaar worden verklaard door cloud seeding? ‘Nee,’ zegt Russchenberg resoluut. ‘Cloud seeding is een heel lokale techniek. Je voegt hulpstoffen toe aan één wolk. De afgelopen winter heeft het in heel Europa buitensporig veel geregend. Dat krijg je met deze techniek echt niet voor elkaar.’

Heeft geo-engineering nog iets met cloud seeding te maken? Wie op internet kijkt, ziet de termen geo-engineering en cloud seeding vaak in dezelfde zin gebruikt worden. Eén groot misverstand, aldus Russchenberg: ‘Het is een beetje dubbelzinnige term die veelal wordt gebruikt in grondmechanica en het bouwen van tunnels.’ Vervolgens gingen mensen die er de manipulatie van het weer mee bedoelen ermee aan de haal. ‘Het is beter om te spreken over climate engineering of klimaatinterventies.’

Voor een regenval van deze omvang zou je in heel Europa vliegtuigjes moeten laten opstijgen die met een speciale sproeier zoutkristallen in de wolken brengen (zie ook de foto bovenaan dit artikel). En dan niet eenmalig, maar continu. ‘Het is een schatting, maar ik gok dat je het dan over honderden vliegtuigjes per dag hebt. Dat zouden we zeker hebben gemerkt. Dat gebeurt gewoon niet.’

Leestip: Deze 3 miljoen jaar oude schelp voorspelt hoe het klimaat zal veranderen

De echte verklaring van de regenval is veel eenvoudiger, maar wellicht moeilijker te slikken: de oceanen zijn simpelweg te warm. ‘Er zit heel veel energie in de zee en die moet weer uit. Verleden zomer zei ik al dat er een heel nat jaar aan zou komen. Ik was ook niet de enige die dit voorspelde.’ Met andere woorden: ‘gewoon’ klimaatverandering dus.

Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium én steun de missie van National Geographic. Word nu lid!