Voor onze vroege voorouders was smaak van levensbelang. Ze vertrouwden op hun smaakpapillen om voedzaam nieuw voedsel te herkennen en schadelijke stoffen te vermijden. Wetenschappers denken dat we daarom bitter voedsel vaak niet lekker vinden, en juist gek zijn op zoetigheid. Die zoete smaak koppelen onze hersenen aan glucose, een belangrijke energiebron.

Vandaag de dag heeft ons voedsel een scala aan smaken en hebben we deze oermechanismen niet meer zo hard nodig om te overleven. Waarom hebben we dan toch een aversie voor bepaalde smaken en voedingsmiddelen? Volgens wetenschappers ligt de oorzaak hiervan bij onze hersenen, onze omgeving, onze ouders en onze cultuur.

Hoe we ons voelen, bepaalt wat we proeven

Naast onze aangeboren positieve reactie op zoetheid en negatieve reacties op bittere smaken, leren we veel over voeding van onze ouders. Zij bepalen waar we op jonge leeftijd aan worden blootgesteld. Ook de cultuur waarin je leeft, heeft invloed op je smaak.

‘Mensen over de hele wereld leren eigenlijk te houden van wat ze eten,’ zegt Julie Mennella, voedingswetenschapper aan het Monell Chemical Senses Center in Philadelphia (VS). Dit begint met wat de moeder eet terwijl de baby in de baarmoeder zit en borstvoeding geeft, tot het eerste vaste voedsel dat een kind eet. ‘We leren van wat onze ouders, broers, zussen en leeftijdsgenoten eten,’ voegt Mennella toe.

Leestip: Eten meisjes als kind gezond? Dan worden ze later ongesteld – en dat biedt gezondheidsvoordelen

Als moeders iets niet lekker vinden, bieden ze het waarschijnlijk minder snel aan hun kinderen aan, zegt Yanina Pepino, voedingswetenschapper aan de University of Illinois Urbana-Champaign (VS).

De invloed van andere zintuigen op je smaak

De omgeving rond eten – wat we zien, ruiken, voelen en horen – draagt ook bij aan het verhaal dat onze hersenen vormen rond bepaalde smaken. Luisteren naar muziek tijdens het eten beïnvloedt bijvoorbeeld hoe mensen smaak ervaren.

‘Geluid kan verwachtingen veranderen, en verwachtingen hebben veel te maken met afkeer of voorkeur,’ vertelt Qian Janice Wang, psycholoog aan de Universiteit van Kopenhagen. ‘Als je voor het eerst iets ervaart in een zeer stressvolle situatie kan dat je associatie ermee beïnvloeden.’

Leestip: Het aantal jonge mensen met darmkanker neemt toe – is deze bacterie de oorzaak?

De kleur van een kamer en de kleur en textuur van borden kunnen ook invloed hebben op hoe voedsel smaakt. ‘Veel van deze effecten hebben te maken met verwachtingen: we maken voorspellingen over het voedsel dat we gaan eten op basis van deze omgevingssignalen,’ zegt Wang.

Voedselvergiftiging leidt tot afkeer op lange termijn

Ons lichaam kan ook leren van een slechte ervaring met bepaalde voeding. Als je iets eet dat voedselvergiftiging veroorzaakt, kan je lichaam dat eten in de toekomst vermijden. Je geheugen communiceert met je darmen, waardoor een blijvende afkeer van een bepaald voedingsmiddel ontstaat, zelfs wanneer je van de voedselvergiftiging bent hersteld.

Als iets je ziek maakt, is één ervaring genoeg om een blijvende afkeer te veroorzaken, zegt Pepino. En deze associaties in onze hersenen zijn sterk verbonden met specifieke smaken.

Leestip: Waarom ultrabewerkte voeding je mentale gezondheid schaadt

Pepino wijst erop dat mensen die een slechte ervaring hebben gehad na een avondje drinken, later vaak een afkeer hebben van een bepaald drankje. Ze vermijden bijvoorbeeld tequila, maar hebben geen probleem met rode wijn. Je vermijdt dan een bepaalde smaak en niet de alcohol waar je ziek van werd.

Smaak staat gecodeerd in ons DNA

Onze smaak verandert dus door ervaringen die we opdoen, maar ook genetica speelt een rol bij wat we wel en niet lekker vinden.

Voedingsvoorkeuren en -aversies kunnen beide erfelijke eigenschappen zijn. Koriander is daar een voorbeeld van. Sommige mensen vinden de plant naar zeep smaken. Onderzoek heeft aangetoond dat dit verband houdt met een genetische mutatie die de reukreceptoren beïnvloedt. De wetenschap ontdekte ook verbanden tussen bepaalde genen en voorkeuren voor witte wijn, bacon en witlof. Er is zelfs een genetische basis voor hoe onze smaakreceptoren bitterheid waarnemen.

‘Afhankelijk van het type bitterreceptor dat je hebt, ben je misschien eerder geneigd om meer bitterheid in je eten te accepteren,’ zegt Pepino. ‘Maar als je gevoeliger bent voor bitterheid, dan proef je bepaalde groenten juist als bitterder.’

Smaak tijdens een zwangerschap

Je smaak kan ook op specifieke momenten in je leven veranderen. Tijdens een zwangerschap vinden vrouwen soms opeens heel andere smaken lekker of voelen ze een sterke afkeer tegen bepaalde producten. Hormonale veranderingen maken het lichaam extra wantrouwig tegenover mogelijk schadelijk voedsel om het ongeboren kind te beschermen tegen schadelijke stoffen.

Leestip: Bestaat er echt iets als een ‘mom brain’? Dit zegt de wetenschap

‘Deze afkeer is geëvolueerd tot een tweede verdedigingslinie om vrouwen tijdens de zwangerschap te beschermen, zodat ze geen schadelijke stoffen en ziekteverwekkers binnenkrijgen,’ zegt Caitlyn Placek, biologisch antropoloog aan de Ball State University in Indiana (VS).

Maar zwangere vrouwen walgen niet allemaal van hetzelfde voedsel: ook culturele factoren hebben invloed op deze aversies. ‘Er bestaat mogelijk een biologisch mechanisme achter deze afkeer, maar ook de omgeving geeft hier vorm aan,’ zegt Placek.

Verworven smaken: de voedingsmiddelen waarvan we leren houden

Blijft koriander dan voor altijd naar zeep smaken? Nee, het is mogelijk om te leren iets lekker te vinden, zeggen wetenschappers. Dit werkt het beste als je een smaak koppelt aan een positieve ervaring en dit blijft herhalen. Wil je koriander lekker leren vinden, eet het dan als je erge honger hebt. Op die manier leren je hersenen de smaak te koppelen aan een voldaan gevoel.

Leestip: Proefkonijn: Journalist Myrthe probeert een nieuwe taal te leren door naar onzinwoorden te luisteren

Herhaling is ook belangrijk, voegt Mennella toe. Bij kinderen jonger dan twee jaar neemt de afkeer tegen bepaald voedsel af wanneer ze het acht tot tien eten. Voor oudere kinderen en volwassenen geldt dat ze iets veel vaker moeten eten om een positieve associatie te krijgen. Je zult koriander dus niet van de ene op andere dag heerlijk vinden.

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!