Een opvallende vondst in een Belgische grot laat zien hoe vindingrijkheid onze prehistorische voorouders waren. Zo’n 130.000 jaar geleden veranderden neanderthalers het bot van een holenleeuw in een multifunctioneel stuk gereedschap: een soort Zwitsers zakmes.
Holenleeuwen en neanderthalers
De vondst werd gedaan in de Scladina, een karstgrot in de Belgische Ardennen, en beschreven in het vakblad Scientific Reports. De Scladina is al vaker een goudmijn gebleken voor archeologen. Zo werden er eerder de restanten van een achtjarig neanderthalermeisje opgegraven.
Ditmaal gaat het om de botten van een katachtig roofdier: de holenleeuw. Duizenden jaren leefden neanderthalers en holenleeuwen zij aan zij. Eerder onderzoek liet zien dat de roofdieren zelfs werden bejaagd en gevild. Maar hoe deze mens-dierrelatie er verder uitzag, blijft een raadsel.
Leestip: Deze 6 prachtige kastelen in België zijn een bezoek waard
Met het onderzoek in Scientific Reports lijkt een deel van die puzzel te zijn opgelost. Uit een analyse van een scheenbeen dat in de grot is gevonden, blijkt dat het bot doelbewust werd bewerkt tot gereedschap.
Een prehistorisch zakmes
Het ene uiteinde van het bot werd met zorg in een schuine vorm gesneden, alsof het als beitel moest dienen. Vermoedelijk werd het gebruikt als hulpmiddel, mogelijk voor gebruik op bot of hout.
Opvallend is dat het bot duidelijke gebruikssporen vertoont. Onder een microscoop is een karakteristieke glans te zien, vooral aan de randen. Die glans wijst op herhaald contact met een ander hard oppervlak, bijvoorbeeld bot of steen.
Leestip: De sabeltandtijger kon jagen als geen ander. Toch stierf hij uit
Uiteindelijk is het bot in stukken gebroken. Dat was geen ongeluk: het bot werd doelbewust gebroken, waarna de losse stukken opnieuw werden gebruikt als werktuig. Dit keer als ‘retouchers’: kleine werktuigen om bijvoorbeeld vuursteen mee te slijpen. Het leeuwenbot kreeg zo meerdere functies.
Slimme keuzes
De onderzoekers waren daarnaast benieuwd of de keuze van de neanderthalers voor het bot van een holenleeuw een symbolische was. Grotschilderingen wijzen immers op een zekere bewondering voor dit dier. Speelde dat sentiment mee bij het gebruik van holenleeuwbot als gereedschap?
Leestip: Deze diersoorten zijn al miljoenen jaren oud, en bestaan nog steeds
Waarschijnlijk niet, zeggen de onderzoekers. Ze troffen immers ook bewerkt gereedschap aan dat was gemaakt van andere dierenbotten, bijvoorbeeld van beren. Steeds ging het om specifieke, lange delen van het skelet.
Wel bleken de botten van de holenleeuw bijzonder geschikt: ze zijn compact en stevig. Precies het soort materiaal dat tegen een stootje kan. Waarschijnlijk herkenden de neanderthalers de kwaliteit ervan en bewerkten ze de botten doelgericht tot iets bruikbaars.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
