De zonnewenden – in het Latijn solstitium ofwel ‘zonnestilstand’ genoemd – vinden elk halfjaar plaats. Zo markeert de winterzonnewende het begin van de astronomische winter en valt ieder jaar op de kortste dag, rond 22 december.

De zomerzonnewende daarentegen luidt het begin van de astronomische zomer in en valt altijd op de langste dag, rond 21 juni. Let wel: voorgaande geldt alleen voor het noordelijk halfrond. Op het zuidelijk halfrond zijn de winterzonnewende en zomerzonnewende namelijk precies omgedraaid.

De zonnewenden uitgelegd

De zonnewenden hebben alles te maken met de hoek van de aarde ten opzichte van de zon: een hoek van ongeveer 23,5 graden. Deze kanteling zorgt voor seizoenen op onze planeet, omdat het noordelijk en het zuidelijk halfrond in de loop van een jaar ongelijke hoeveelheden zonlicht ontvangen.

Leestip: Waarom je naar Stonehenge wil tijdens de zomerzonnewende

Van maart tot september is het noordelijk halfrond meer naar de zon gericht, waardoor het daar lente en de zomer is. Van september tot en met maart is het noordelijk halfrond weggekanteld, waardoor de herfst en winter zich aandienen. Opnieuw geldt: op het zuidelijk halfrond is het omgekeerde waar.

Uitgaande van deze cyclus is het onoverkomelijk dat de aardas op twee vaste momenten per jaar het dichtst en verst bij de zon staat. En dát noemen we dus zonnewenden.

Misvatting over zonnewenden

Omdat zonnewenden de kortste en langste dag van het jaar markeren, zou je misschien verwachten dat deze hun directe weerslag hebben op de temperatuur op aarde. Maar dat is een misvatting.

Dat komt omdat het even duurt voordat het water en het land de warmte kwijt zijn die ze in de zomer hebben geabsorbeerd – en vice versa met de winterkou.

Leestip: Waarom kerst in orthodoxe landen pas in januari wordt gevierd

Zo worden de koudste temperaturen in Nederland en België over het algemeen gemeten in de tweede helft van januari, een kleine maand na de winterzonnewende op het noordelijk halfrond. Hetzelfde geldt voor de warmste periode, doorgaans in juli, enkele weken na de zomerzonnewende. De dagen worden dus snel weer langer, maar op warmer weer zullen we nog even moeten wachten.

Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!