Welk land viert als eerste oud en nieuw – en welk als laatste?

Op aarde duurt een dag altijd ongeveer 24 uur. Maar met de wereldwijde viering van oud en nieuw lijkt die dag nét iets langer te duren, namelijk 25 uur. De reden? Een eigenaardigheid in de zogeheten internationale datumgrens, die geldt als het officiële begin- en eindpunt van iedere dag.

De internationale datumgrens

Deze internationale datumgrens werd via een speciale conferentie geïntroduceerd in 1884, om misverstanden in de fors groeiende handel per schip en trein te voorkomen. Pakken we de wereldkaart erbij, dan zie je dat de datumlijn zich van noord tot zuid laat trekken over de 180ste mediaan, grofweg door het midden van de Grote Oceaan.

Leestip: De geschiedenis van de champagne gaat terug tot buiten de Franse landsgrenzen

Daarmee ligt die lijn precies aan de andere kant van de nulmeridiaan die door het Engelse Greenwich loopt en waar we in Europa onze standaardtijd GMT (Greenwhich Mean Time) aan ontlenen. Landen die op de internationale datumgrens liggen, staat het vrij om een kant te kiezen. Letterlijk. Daarom vertoont de lijn op de kaart afwijkingen.

De wereldwijde tijdzones op basis van het UTC-systeem (gehanteerd in de VS) met daarin de internationale datumgrens.

Wat het vervolgens nog een tikkeltje verwarrender maakt: landen bepalen zelf hun lokale tijd. En ondanks dat de wereld theoretisch gezien in 24 tijdzones is opgedeeld – voor ieder uur van de dag één – noteren we in de praktijk maar liefst 38 verschillende lokale tijden: sommige landen laten hun klok namelijk een halfuur of drie kwartier afwijken van de standaardwereldtijden als UTC (Universal Time Coordinated, gebruikt in de VS) en onze GMT.

Welk land viert oud en nieuw als eerste?

Met dit cruciale stukje in het achterhoofd is de grote vraag wélk land op aarde als eerste de champagne ontkurken mag. Die eer komt toe aan de Kiribati, een eilandrepubliek van 33 eilanden in Oceanië. De oplettende kaartlezer valt het wellicht al op: Kiribati ligt pal onder Hawaï, maar viert oud en nieuw dus een volle dag eerder.

Deze kaart zoomt in op de afwijkende lijn van de internationale datumgrens, en laat zo goed zien waar op aarde men als eerste en waar men als laatste aftellen mag tot het nieuwe jaar.

Die collectieve viering van oud en nieuw onder álle eilanden van Kiribati is overigens nog vrij nieuw. Want nog niet zo lang geleden verdeelde de internationale datumgrens de eilandrepubliek nog op in twee kampen. Pas in 1995 besloot de overheid op alle 33 eilanden dezelfde datum in te voeren. Om misverstanden te voorkomen, maar evengoed vanuit economisch oogpunt: de wijziging moest meer toeristen trekken die er prat op gaan als allereerste op onze planeet het nieuwe jaar in te luiden.

Welk land viert oud en nieuw als laatste?

Dan rest ons nog de hekkensluiter van de wereldwijde oudejaarsavond. Want waar op aarde worden als allerlaatste de vuurpijlen ontstoken? Feitelijk gezien zijn dat het Amerikaanse Baker Island en Howland Island, maar deze eilanden zijn onbewoond. Daarom hebben de eilanders van Niue en Amerikaans Samoa, beide gelegen ten zuidwesten van Kiribati, de eer als laatste de eerste minuten van het nieuwe jaar te mogen vieren.

Voorheen hoorde ook het eiland Samoa bij (niet te verwarren met Amerikaans Samoa) nog bij de finale feestgangers. Maar de onafhankelijke eilandstaat besloot de lokale tijdzone in 2011 af te stemmen met die van handelspartners Australië en Nieuw-Zeeland. Zodoende werd Samoa niet een van de laatste, maar een van de eerste plekken op aarde waar afgeteld mag worden voor het nieuwe jaar.

Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!