In het licht van de eeuwigheid is het slechts een knipoog van de tijd: 25 jaar. Als ik alleen al naar foto’s van mijzelf kijk, zag de wereld er een kwarteeuw geleden echt anders uit. En als je bedenkt dat er nog geen iPhone was, de Twin Towers nog overeind stonden, het internet nog tot volle wasdom moest komen en de wolf nog niet in Nederland en België was gesignaleerd, dan kun je me alleen maar gelijk geven.

In oktober 2000 verscheen het allereerste Nederlandstalige nummer van National Geographic. Het was een optimistische, relatief vreedzame tijd. De Amerikaanse denker Francis Fukuyama sprak over ‘het einde van de geschiedenis’; de val van de Berlijnse Muur en het uiteenvallen van de Sovjet-Unie leken het bewijs dat de liberale democratie wereldwijd de norm zou worden. Het geloof overheerste dat democratie en vrije markt in staat zouden zijn de grote problemen van de mensheid op te lossen.

25 jaar later kijken we anders naar de wereld. IJskappen smelten, soorten verdwijnen op grote schaal, democratieën staan onder druk, de wereldorde wankelt. Op het Europese continent woedt al drieënhalf jaar een oorlog die we na 1945 niet meer voor mogelijk hadden gehouden. En de enige echt ontwikkelde democratie in het Midden-Oosten bezondigt zich volgens VN-experts aan genocide. Zoals zovelen maak ik me grote zorgen over waar dit alles toe leidt en ervaar ik een groot gevoel van machteloosheid tegenover de staat van onze natuur en onze wereld.

Een missie sinds 1888

Deze wereld proberen wij vanaf onze redactie al 25 jaar te beschouwen. In al haar schoonheid, meestal te vinden in de natuur, en in haar lelijkheid, zoals die helaas maar al te vaak wordt voortgebracht door de mens. Sinds 2000 hebben we hier op de redactie in Amsterdam voortgebouwd op een missie die al sinds 1888 door de National Geographic Society wordt uitgedragen: het bevorderen van kennis en begrip van onze wereld.

National Geographic wil die wereld zichtbaar maken in al haar pracht, complexiteit en kwetsbaarheid. Wat begon met droge wetenschappelijke beschouwingen in een tijdschrift groeide uit tot een multimediale, wereldwijde beweging: televisie, online platformen, sociale media, educatie. Maar de oorspronkelijke missie blijft overeind. Juist in een tijd waarin informatie versnipperd, gepolariseerd of ronduit vals is, biedt de combinatie van gedegen journalistiek en beeldende kracht houvast.

25 jaar klimaat- en natuurverandering

Wie de edities van National Geographic anno 2025 bekijkt, ziet dat de voorspellingen die wetenschappers in het jaar 2000 – en al eerder – deden inmiddels uitkomen. De planeet verandert in razend tempo. De afgelopen kwarteeuw was de warmste in de moderne geschiedenis. In 2024 werd voor het eerst een jaargemiddelde temperatuur van meer dan anderhalve graad Celsius boven het pre-industriële niveau gemeten. In Europa is dat zelfs ruim twee graden. Dat betekent: warmere zomers, hevigere regenval, verdrogende natuur, overstromende rivieren.

Maar vooral betekent het: verlies. De oppervlakte van het zee-ijs dat ’s zomers de Noordpool bedekt, neemt elke tien jaar met ruim twaalf procent af. De maximale winterbedekking bereikte in 2025 een dieptepunt van 14,3 miljoen vierkante kilometer – 1,3 miljoen minder dan het gemiddelde in de periode 1981-2010.

National Geographic-fotografen stonden op plekken waar ijs lag; jaren later troffen ze op diezelfde plaatsen open water aan. In verhalen over smeltende gletsjers, verdwijnende soorten en verschuivende klimaatzones is de abstractie van opwarming tastbaar.

Ook in Nederland en België zijn de veranderingen te zien. De biodiversiteit is sinds 2000 verder achteruitgegaan. Zo’n veertig procent van de beoordeelde soorten staat op de Rode Lijst. Insectenpopulaties krompen drastisch; sommige vlindersoorten namen met meer dan negentig procent af, andere zijn vermoedelijk verdwenen.

Niet alleen boerenland werd stiller, ook in natuurgebieden is de biodiversiteit uitgehold door stikstof, habitatversnippering en verstedelijking. Onze reportages documenteerden die trends, maar toonden ook herstel: de terugkeer van de otter, insectvriendelijke dijken, boeren die kiezen voor natuurinclusieve landbouw.

Hoopvolle signalen en handelingsperspectief

Hoe moet een mens zich voelen als je op deze wereld om je heen kijkt? Hoe moet ík me voelen? Wat kan ík doen? Gedurende ons bestaan als Nederlandstalige editie groeide de wereldbevolking van zes miljard in 2000 naar ruim acht miljard nu – een stijging van meer dan 33 procent in slechts 25 jaar!

De beperkte voorraad grondstoffen op aarde stelt de mensheid voor een enorme uitdaging. Astronaut André Kuipers, die in 2000 op ons oprichtingsfeest sprak, zegt vaak: ‘We reizen als mensen op een ruimteschip met beperkte voorraden, we moeten nadenken hoe we met die voorraden omgaan.’ De aarde is ons ruimteschip.

In Nederland en België worden de discussies over ruimtegebruik – wonen, landbouw, natuur – steeds feller. Maar ook hier kantelt iets: steeds meer steden vergroenen actief tegen hittestress. Groene daken, klimaatbossen en heringerichte rivieren zijn geen idealen meer, maar beleid.

‘We reizen als mensen op een ruimteschip met beperkte voorraden, we moeten nadenken hoe we met die voorraden omgaan.’ – astronaut André Kuipers.

Wereldwijd zien we hetzelfde dubbele beeld. De klimaatcrisis neemt toe, maar de antwoorden groeien mee. In 2023 werd voor het eerst een werkend prototype van directe CO2-afvang uit de atmosfeer op industriële schaal gepresenteerd. Batterijtechnologie is sinds 2010 meer dan tien keer zo efficiënt geworden. Landen als Costa Rica en Bhutan laten zien dat economische groei en natuurbehoud en -herstel wel degelijk kunnen samengaan. En dankzij internationale verdragen begint de bescherming van de oceaan, lange tijd een niemandsland, eindelijk vorm te krijgen.

Wetenschappelijke vooruitgang is geen garantie op redding, maar wel een bron van hoop. In laboratoria en in veldonderzoek groeit kennis en dus handelingsperspectief. National Geographic is en blijft daarin een brug – tussen wetenschap en maatschappij, tussen data en verhaal. Hoe de wereld en National Geographic in 2050 ervoor staan? De tijd zal het leren.

National Geographic vernieuwt, missie blijft

In de afgelopen 25 jaar groeide National Geographic uit tot meer dan een enkel magazine, met de komst van National Geographic Traveler en Historia, digitale platforms en masterclasses. Op steeds nieuwe manieren vertellen we ons verhaal. In een wereld waar algoritmen de blik vernauwen, waar nieuws en nepnieuws zich vermengen en waar aandacht een schaarse grondstof is, moet elk mediamerk zich heruitvinden.

Voor National Geographic betekent dat niet: de kern loslaten. Wel: nieuwe vormen vinden voor oude waarden. Hoe vertel je een complex verhaal in vijftien seconden? Hoe bereik je jongeren zonder de nuance te verliezen? Hoe blijf je geloofwaardig te midden van wantrouwen?

Het antwoord schuilt in de kracht van een goed onderbouwd verhaal en fotografie die raakt. En in de nieuwsgierigheid en betrouwbaarheid die ons vanouds kenmerken. Onze lezers zijn geen doorsnee publiek. Het is een betrokken gemeenschap die zich laat raken door beeld en inhoud, en die haar nieuwsgierigheid naar de wereld nooit verliest – ook wanneer de werkelijkheid confronterend is. Misschien is dát wel ons grootste kapitaal voor de toekomst.

Terugkijkend op 25 jaar National Geographic in Nederland en België zien we een veranderende wereld. Maar ook een constante: de drang om te begrijpen. Om te kijken, en nog eens te kijken. Om te blijven vertellen. En daarmee, in het groot of in het klein, de wereld een beetje beter te maken. Op naar de volgende 25 jaar. Ik ben nieuwsgierig wat de toekomst brengt.

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!