Meestal zien we hem – afhankelijk van de maanfasen – als een witgele sikkel of bol in de hemel hangen, maar ongeveer één keer per jaar kleurt de maan een onheilspellend rood. Dit natuurfenomeen noemen we een bloedmaan.
Wat is een bloedmaan?
Een bloedmaan ontstaat tijdens een totale maansverduistering. Dat betekent dat de aarde precies tussen de zon en maan in komt te staan, waardoor de planeet een schaduw werpt op de maan. Slechts enkele lichtstralen bereiken het oppervlak van de maan. Daarbij werkt de atmosfeer van de aarde als een soort filter die vooral de oranje en rode kleuren doorlaat – eenzelfde proces zorgt geregeld voor een rood-oranje hemel bij een zonsopkomst of zonsondergang.
De ene keer is een bloedmaan roder dan de andere. Dit heeft te maken met de hoeveelheid stof, wolken en gassen in de aardatmosfeer. Hoe meer stof en wolken er in de atmosfeer aanwezig zijn tijdens de maansverduistering, hoe sterker de ‘filter’ die zorgt voor een rode maan.
Mythes rond de rode maan
Al lang voordat de eerste maanmissie plaatsvond, werd de maan door mensen bestudeerd en vereerd. Oude beschavingen probeerden de rode gloed van de bloedmaan op verschillende manieren te verklaren. De Inca’s geloofden bijvoorbeeld dat de maan rood kleurde omdat ze was gebeten door een jaguar. Uit angst dat het roofdier zou neerstorten op aarde om ook mensen op te eten, probeerde het volk hem te verjagen door met speren in de lucht te zwaaien en zo veel mogelijk lawaai te maken.
Ook in het oude Mesopotamië werd de bloedmaan gezien als een aanval – in dit geval niet door een dier, maar door demonen die het gemunt hadden op de koning. Mesopotamiërs hadden ontdekt hoe ze de meeste maansverduisteringen konden voorspellen. In afwachting van een bloedmaan werd de koning daarom verwisseld met een gewone burger. Deze surrogaatkoning kwam tijdelijk op de troon te zitten terwijl de echte koning zich tussen het volk schuilhield.
Wanneer is de volgende bloedmaan?
Een totale maansverduistering komt gemiddeld zo’n een tot twee keer per jaar voor. Of een verduistering ook gaat leiden tot een helderrode maan, is van te voren lastig te voorspellen. De eerstvolgende totale maansverduisteringen die zichtbaar zijn vanuit Europa, vinden plaats op 14 maart 2025, 7 september 2025 en 31 december 2028.
Nog verder vooruit plannen? De NASA houdt een lijst bij van alle maansverduisteringen – zowel totale als gedeeltelijke – die zullen plaatsvinden tot 2030.
De afgelopen tien jaar werkte Myrthe Prins in elk journalistieke genre dat op haar pad kwam – ze schreef reisverhalen voor Traveler, werkte als verslaggever voor de PZC en interviewde tal van onderzoekers voor haar wetenschapsrubriek in National Geographic Magazine. Als online redacteur ligt haar focus op wetenschap, (sub)culturen en duurzame reizen. Buiten werkuren schrijft ze poëzie en proza, leert ze nieuwe talen en helpt ze haar teamgenoten ontsnappen uit escape rooms.
