Toen een lezer ons iets vroeg over een minuscule zwarte naaktslak uit Kroatië, die naar verluidt een vieze stank afscheidt als iemand erop stapt, besloten we een snelcursus slakken te volgen. Het eerste wat we opstaken, is dat dit weekdier een verrassend kleurrijk leven kan leiden. Neem de blauwe naaktslak Bielzia coerulans uit Oost-Europa of de gewone wegslak (Arion rufus), die helder-oranje of rood is, en in Europa, het noorden van de VS en in Canada voorkomt. Of neem deze reusachtige roze slakkensoort uit Australië.
Slakkenparfum?
Over de stinkende Kroatische naaktslak vertelt Ben Rowson, hoofdcurator voor weekdieren van het National Museum of Wales in Cardiff, dat hij geen naaktslak kent die precies aan die beschrijving voldoet. Maar het is mogelijk dat aardslakken en slakken uit de familie Milacidae, die ook in Kroatië voorkomen, een vieze geur afscheiden als ze een plant zoals stinkende meekrap hebben gegeten, dat een vieze geur verspreidt als je erop trapt.
Rowson zegt dat er één soort uit Noord-Afrika is, Drusia deshayesii, die volgens een studie uit 2012 een “misselijkmakende” geur afscheidt. Die stank is waarschijnlijk afkomstig van de Putoria tenella, de vies ruikende plant waarmee deze naaktslak zich voedt.
“Ook uitwerpselen van dieren staan op het menu van sommige naaktslakken,” zegt hij, wat waarschijnlijk kan bijdragen aan een vieze slakkengeur.
De lookglansslak dankt zijn naam aan de knoflookachtige geur die hij afscheidt als hij wordt gestoord, zegt Rory McDonnell, entomoloog aan de Oregon State University.
We kunnen ons afvragen of deze slak mensen op het idee heeft gebracht escargots te gaan eten.
Veelzijdig slijm
“Naaktslakken zijn slakken zonder ‘huisje’,” vertelt Chris Barnhart, bioloog aan de University of Missouri. Sommige naaktslakken, zoals de grote aardslakken uit Zuid- en West-Europa, hebben een interne schelp.
Andere dragen hun huisje op een wat vreemde manier rond, zoals de slak Ibycus rachelae, die alleen in de deelstaat Sabah op Borneo voorkomt. Bij deze ‘semi-naaktslak’ zit in het midden van zijn lichaam een gedeeltelijk zichtbare schelp die voor de slak te klein is om zich in te verbergen.
Zonder bescherming moeten naaktslakken een andere verdediging bedenken en dan blijken ze hun slijm goed te kunnen gebruiken: het goedje verdooft de bek van eventuele aanvallers, waardoor die terugdeinzen.
Het slijm van naaktslakken is een vreemd brouwsel: niet vloeibaar en niet vast. Het stolt als de slakken uitrusten, maar wordt weer vloeibaar als er druk op wordt uitgeoefend – kortom, wanneer de slak weer op pad gaat. Mede dankzij de plakkerige maar flexibele eigenschappen van dit slijm is onlangs een nieuwe chirurgische lijm ontwikkeld.
Naaktslakkenslijm werkt zelfs als een soort glibberige GPS. Landnaaktslakken “kunnen over flinke afstanden de weg terug naar huis vinden door hun eigen slijmsporen te volgen,” zegt Barnhart.
Laten we het maar Google Slime noemen.
Acrobatische liefde
Maar het slijm van naaktslakken kan ook tot veel romantiek leiden.
Naaktslakken zijn hermafrodiet en kunnen zichzelf dus bevruchten, maar ze kunnen ook paren. Door het afscheiden van feromonen in hun slijm geven ze aan dat ze paringsbereid zijn – en sommige slakken maken er dan een echte show van.
Zo vertonen gewone aardslakken een sexy, Cirque du Soleil-achtig paargedrag: het parende stel hangt omgekeerd aan slijmdraden aan een tak en omstrengelen elkaars lichaam. Dan steken ze lange blauwe penissen vanuit de achterkant van hun kop naar buiten en verstrengelen ook die, spreiden ze uit en dragen hun spermatoforen over. Stel je maar een soort glibberige kroonluchter voor.
En die ‘semi-naaktslak’ op Borneo waarover het hadden? Die bestookt potentiële vrijers met minuscule maar vlijmscherpe ‘liefdespijltjes’ van calciumcarbonaat, die gevuld zijn met hormonen en die hij/zij vanuit een pijlenkoker tussen zijn penis en vagina afschiet – in de hoop op een schot in de roos.
Dus zo is Cupido op het idee gekomen...
Heb je een vraag over de rare en woeste dierenwereld? Tweet me of zoek me op Facebook. In de rubriek ‘Vreemde Dierenvragen van de Week’ wordt elke zaterdag antwoord gegeven op jullie vragen.
