Een van de meest aanbeden dieren in India helpt mee bij het redden van de slachtoffers van een van de zwaarste overstromingen in de afgelopen jaren.

Volgens de Associated Press (AP) kwamen ruim 250 mensen om en raakten vele duizenden dakloos. Het Rode Kruis schat dat mogelijk honderdduizend mensen door de overstromingen zijn getroffen, en dat terwijl het nog niet is gestopt met regenen.

Omdat veel wegen en bruggen zijn verwoest en sommige spoorverbindingen zijn verbroken, kunnen veel mensen geen kant op. Maar ze hebben hulp gekregen van een verrassende redder in nood.

Op een video is te zien hoe slachtoffers die door het gevaarlijke vloedwater ingesloten waren geraakt, door Aziatische olifanten werden gered. Afgelopen maandag werden honderden toeristen in een populair attractiepark in Nepal ontzet uit hun benaderde situatie en naar veilig gebied gebracht, achttien kilometer verderop. Te zien is ook hoe een man op een olifant door de straten van Sauraha rijdt, een dorp in Centraal-Nepal, aan de noordoostgrens met India.

Waar komen deze reddingsolifanten vandaan?

Veel van deze dieren zijn tamme olifanten die als kalfjes gevangen werden genomen. Olifanten planten zich in gevangenschap nauwelijks voort, wat betekent dat veel van de olifanten die als last- en trekdieren worden gebruikt, oorspronkelijk in het wild zijn gevangen en daarna zijn getraind om voor mensen te werken en bij ze te leven.

Olifanten zijn niet alleen uiterst intelligent maar ook in staat om een verrassende hoeveelheid empathie te voelen, zegt National Geographic-onderzoeker Joyce Poole, olifantenexpert en medeoprichter van Elephant Voices.

Bij een natuurramp zijn olifanten waarschijnlijk in staat om te merken dat er een gevaarlijke situatie is ontstaan.

“Ze beseffen vermoedelijk wel dat iemand in problemen verkeert en dat de situatie gevaarlijk is,” aldus Poole. Olifanten hebben een scherpe reukzin en het is bekend dat ze reddingswerkers hebben gewezen op de aanwezigheid van slachtoffers in gebouwen.

Olifanten hebben niet alleen jonge kalfjes van de verdrinkingsdood gered, ze zijn ook gefilmd tijdens pogingen om mensen voor hetzelfde lot te behoeden. Maar het gebruik van olifanten als transportmiddel is niets bijzonders. In deze regio worden de dikhuiden al duizenden jaren door de mens ingezet.

Volgens een rapport van de VN worden gedomesticeerde olifanten al uitgebeeld op zegels van de Indusbeschaving in deze regio, die dateren uit 2500 v. Chr. Sindsdien zijn olifanten voor allerlei doeleinden gebruikt – in oorlogen, voor de irrigatie van het land en in de houtkap. Tegenwoordig worden ze veelal getemd om als attractie te dienen voor toeristen die erop willen rijden. Het attractiepark waar volgens Reuters honderden toeristen door olifanten werden gered, wordt veel bezocht door mensen die een ritje op de dieren willen maken of neushoorns willen bezichtigen.

Door hun culturele betekenis zijn veel olifanten gedomesticeerd. In India worden naar schatting 15.000 exemplaren – een derde van de totale olifantenpopulatie – in gevangenschap gehouden.

Ondanks de empathie die tamme olifanten voor mensen kunnen voelen, moeten jonge olifanten een langdurig proces doorlopen voordat ze kunnen worden getraind.

En de training zelf is vaak keihard.

Olifanten zijn zeer sociale dieren, die in matriarchale groepen onderling zeer sterke banden kunnen ontwikkelen. Poole legde uit dat olifantenverzorgers daarom eerst “hun geest moeten breken.”

“Dat gebeurt bijvoorbeeld door ze vast te binden, geen voedsel of water te geven, ze met een olifantenhaak (ankus) te prikken of ze uit te rekken.”

Volgens de International Union for Conservation of Nature, die een database van dierenpopulaties bijhoudt, wordt de Aziatische olifant met uitsterving bedreigd, in Nepal vooral door de verwoesting van hun habitat.