Op onze planeet trippelen zo’n duizend verschillende knaagdiersoorten rond, maar prairiewoelmuizen zijn bijzonder.

In tegenstelling tot de meeste knaagdieren vormen ze langdurige vaste relaties en ze houden ook nog eens van alcohol, beide eigenschappen die deze bewoners van de Noord-Amerikaanse prairies ideaal maken om met mensen te vergelijken.

Volgens een onderzoek dat op 17 november in het vakblad Frontiers in Psychiatry verscheen, blijken prairiewoelmuizen met dezelfde problemen als mensen te worstelen wanneer ze iets te diep in het glaasje hebben gekeken.

Bij mensen zagen onderzoekers dat zwaar drankgebruik relaties kan schaden en soms tot een scheiding kan leiden. Uit één onderzoek bleek dat in de VS overmatig drank- en drugsgebruik de op twee na belangrijkste reden voor een scheiding was.

Relaties lopen de meeste kans om op de klippen te lopen wanneer één partner stevig drinkt en de andere niet, terwijl ze meestal standhouden als beide partners zware drinkers zijn. Maar onduidelijk is of het problematische drankgebruik nu de oorzaak of het gevolg van de relatieproblemen is.

Zuipschuitjes

Dus werd er gekeken naar de woelmuizen. Om te bepalen of een scheiding direct wordt veroorzaakt door alcoholgebruik, verzamelde Andre T. Walcott, postdoctoraalstudent aan de Oregon Health and Science University, ruim honderd prairiewoelmuizen en liet ze naar believen paartjes vormen. Vervolgens kregen de dieren van Walcott toegang tot sterke drank.

Bij een derde van de paren kreeg het mannetje een oplossing met tien procent alcohol en een flesje water aangeboden, terwijl het vrouwtje alleen water kreeg. In de andere groep konden zowel mannetjes als vrouwtjes zich aan de drank te buiten gaan. Ter controle bestond de derde groep uit paren die alleen water kregen aangeboden.

De woelmuizen negeerden de aangeboden drank niet. “Deze beestjes drinken heel veel alcohol,” zegt neurowetenschapper Andrey E. Ryabinin, supervisor van het onderzoek. “In één dag kunnen ze een hoeveelheid drank op die vergelijkbaar is met vijftien flessen wijn bij mensen.”

Wanneer ze eenmaal alcohol hadden gedronken, gaven Walcott en Ryabinin de mannetjes de keuze om of gezellig bij hun partner te kruipen of tijd door te brengen met een onbekend vrouwtje.

Het team ontdekte dat mannetjes die in hun eentje dronken, minder tijd met hun oorspronkelijke partners doorbrachten dan de andere mannetjes. Als de partners samen dronken of geen alcohol kregen, brachten ze meer tijd met elkaar door.

Solodrinkers

De onderzoekers ontdekten ook dat mannetjes in paren waarvan de vrouwtjes niet dronken, een andere hersenactiviteit vertoonden dan mannetjes waarvan de partner evenveel dronk, en wel in een gedeelte van het brein dat het ‘periaqueductale grijs’ (PAG) wordt genoemd.

“Dat is interessant, omdat het een hersengedeelte is waar zich veel oxytocine-receptoren bevinden,” zegt Karen Bales, een neurobiologe aan de University of California in Davis die niet bij het onderzoek was betrokken.

Oxytocine wordt wel het ‘liefdeshormoon’ genoemd en zou betrokken zijn bij de vorming van de band tussen partners, zowel bij knaagdieren als mensen. Wat dit resultaat precies betekent en of het ook inzicht biedt in het gedrag van mensen, kan pas in toekomstig onderzoek worden bepaald, zegt Ryabinin.

Maar de uitkomst van het onderzoek wijst er wél op dat de negatieve effecten die het alleen drinken op een relatie kan hebben, een biologische basis hebben – dus losstaan van de negatieve invloed van de alcohol zelf.

Walcott en Ryabinin zijn inmiddels aan het werk om een vervolgstudie op te zetten. Ditmaal zullen ze kijken naar de vraag of de effecten op de paarvorming bij woelmuizen ook hetzelfde zijn als niet de mannetjes maar de vrouwtjes alleen drinken.