Niemand had de langbektuimelaar Gilligan ooit verteld dat hij niet te veel hooi op zijn vork moest nemen.
Het is de eerste keer dat is waargenomen hoe een walvisachtige zich in een octopus verslikt, zo blijkt uit het nieuwe onderzoek.
De dolfijn “lijkt extreem gulzig te zijn geweest en moet gedacht hebben dat hij de octopus in z’n geheel kon verzwelgen,” zegt onderzoeksleider Nahiid Stephens, patholoog aan de Murdoch University in het Australische Perth.
Nadat het jonge dolfijnenmannetje in augustus 2015 op een strand op twee uur rijden ten zuiden van Perth was gevonden, werd het dier voor obductie naar het laboratorium van Stephens gebracht. Daar zagen de onderzoekers stukken van een Maori-octopus nog steeds uit zijn bek hangen.
Er zijn eerder dolfijnen waargenomen die octopussen doodden en opaten, dus Stephens voerde de obductie alleen maar uit om te kunnen vaststellen wat er mis was gegaan – vooral ook omdat Gilligan in een uitstekende conditie verkeerde. Allereerst moest hij de octopus uit de dolfijn verwijderen.
“Het was echt een enorme inktvis. Ik bleef maar trekken en er kwam geen eind aan!” zegt Stephens. Hij vertelt dat de spanwijdte van de tentakels bijna 1,30 meter bedroeg.
Uit de obductie, die wordt beschreven in een recente studie in het tijdschrift Marine Mammal Science, bleek dat Gilligan in de problemen kwam toen hij de laatste maaltijd van zijn leven probeerde te verorberen.
Dolfijnen kunnen hun strotklep of epiglottis van kraakbeen – tussen het strottenhoofd en het spuitgat – wegklappen zodat de keel wordt geopend om grotere brokken voedsel in te slikken.
Volgens Stephens lijkt het erop dat de twee kilo zware inktvis zich met één tentakel in het strottenhoofd van Gilligan had vastgezet. De dolfijn kon zijn strotklep daardoor niet meer sluiten en zijn spuitgat (en daarmee zijn ademhaling) weer toegankelijk maken, waardoor hij stikte.
“Die octopus kan in theorie al dood zijn geweest, maar de zuignappen werkten nog steeds,” zegt Stephens. Hoewel er in dit soort situaties nooit winnaars zijn, had de “octopus als het ware het laatste woord.”
Spelen met je eten
Kate Sprogis, research fellow aan de Murdoch University, zegt dat een octopus “geen eenvoudige prooi is om zomaar door te slikken.”
Toen Sprogis onderzoek deed naar een dolfijnenpopulatie bij Bunbury, waar Gilligan overleed, observeerde zij hoe dolfijnen octopussen in de lucht gooiden om de inktvissen malser te maken en ze tot hapklare brokken te verscheuren.
Vaak springen dolfijnen daarbij uit het water en smijten de octopus door de lucht – een waar spektakel volgens Sprogis, die niet bij de nieuwe studie was betrokken.
“Het is een flinke inspanning voor de dolfijnen,” zegt ze. De onfortuinlijke inktvissen proberen zich daarbij vast te klampen aan de kop van hun aanvaller. De moeite die walvisachtigen doen om octopussen te verorberen, “wijst erop dat ze zeer voedzaam zijn.”
Nadat ze hun prooi meermalen door de lucht hebben gegooid, bijten de dolfijnen vaak de kop van de inktvis af. Daarmee lijkt het pleit beslecht, maar de tentakels van de inktvis blijven nog enige tijd actief.
Gilligan “had klaarblijkelijk niet lang genoeg met zijn prooi gespeeld, werd een beetje overmoedig en slokte het beest op,” aldus Sprogis.
Tragische les
Hoewel de verstikkingsdood van Gilligan het eerste geval is dat door wetenschappers is gedocumenteerd, komen dit soort tragische voorvallen waarschijnlijk geregeld in de natuur voor.
Verhalen uit het verleden waarin zeelieden vertelden over potvissen die met enorme inktvissen worstelden, kunnen eveneens verkeerd begrepen ‘gevechten’ tussen reuzeninktvissen en potvissen zijn geweest, zegt Stephens.
Het voorval met Gilligan “werpt een interessant licht op de dingen die onder onze ogen gebeuren maar die we vaak niet opmerken,” zegt ze.
