Op een aangename vrijdagochtend in juni vertrok fotograaf en kapitein Domenic Biagini met zes passagiers uit de Mission Bay in San Diego. Biagini verzorgt walvistours met zijn ruim acht meter lange schip, en dus nam hij over de radio contact op met Lisa LaPointe, een andere tourkapitein, om te vragen of zij die dag nog ergens walvissen had gespot, bijvoorbeeld een langs trekkende blauwe vinvis.

Hij weet nog precies wat hij haar over de radio hoorde zeggen: “Dom, we zagen net een hagelwit, vijf meter lang dier zonder rugvin. Het is het meest smetteloze wit dat je je kunt voorstellen.”

Een uur later nam LaPointe opnieuw contact met Biagini op over de radio, om te melden dat het dier dat ze gezien had echt een beloega was. “Niemand gaat ons geloven als we geen onomstotelijk bewijs hebben,” zei LaPointe tegen Biagini. Ze vroeg hem te helpen bij het vastleggen van haar waarneming. Hij zette koers naar haar schip zodat hij het dier met zijn drone zou kunnen filmen.

Na een zoektocht van zo'n drie kwartier zag Biagini het dier toen het op nog geen tweehonderd meter van zijn schip boven kwam. “Het was onmiskenbaar een beloega die voor mijn schip opdook, zeker weten,” zegt hij. “Het was zo bizar, dat moment was zo verbijsterend", dat de “burgerwetenschapper” in hem direct wakker werd. Zijn handen trilden toen hij zijn drone richting de bijzondere bezoeker stuurde om er opnamen van te maken.

Beloega's, die in het Nederlands ook wel ‘witte dolfijn’ worden genoemd, komen eigenlijk alleen voor in het arctische en subarctische water voor de kusten van Canada, Groenland, Rusland, Scandinavië en Alaska. Het zijn bovendien zeer sociale dieren, die vaak in groepen leven. Maar de beloega die op 26 juni door Biagini werd gefilmd was zo'n vierduizend kilometer verwijderd van de dichtstbijzijnde beloega-populatie, in Alaska, en was helemaal alleen. Het is de meest zuidelijke officiële waarneming van deze soort ooit. Wetenschappers breken zich het hoofd over de vraag waar het dier vandaan komt, en hoe het zo ver zuidelijk belandde.

Walvisverkenningen

Het komt weliswaar niet vaak voor dat beloega's zich zo ver van hun leefgebied rond de noordpool wagen, maar is wel eens eerder gebeurd. In het voorjaar van 1940 werd een beloega gespot voor de kust van de Amerikaanse staat Washington. In de Atlantische Oceaan zijn ze wel eens ter hoogte van de Amerikaanse staten Massachusetts en New Jersey waargenomen, en beloega's uit Russische populaties zijn wel eens ter hoogte van Japan gezien. In 2018 zwom een beloega die als bijnaam ‘Benny’ kreeg in de Theems richting Londen.

En toch is het bijzonder dat een beloega in Zuid-Californië opduikt. In de afgelopen jaren werden in de zee daar steeds meer onverwachte soorten waargenomen, maar die waren meestal afkomstig uit warmer, tropisch water. Dan gaat het om soorten als de samengedrukte zeeslang en de hamerhaai, die naar het noorden trekken door een combinatie van klimaatverandering en El Niño.

Het is niet bekend waarom dit dier aan zijn onverwachte tocht begon. “Misschien besloot deze walvis om eens op reis te gaan en is hij of zij gewoon heel nieuwsgierig, of misschien is het dier ziek en verdwaald,” aldus Alisa Schulman-Janiger, die in Los Angeles werkt als onderzoeker aan het Natural History Museum.

Op basis van het beeldmateriaal van de drone van Biagini concludeert zij, net als andere deskundigen, dat het dier in goede conditie lijkt te verkeren. Als generalistisch roofdier heeft het waarschijnlijk geen problemen bij het vinden van voedsel, hoewel het Californische dieet waarschijnlijk ietsje anders is dan thuis. “Het zou leuk zijn als dit dier gewoon op avontuur is,” zegt ze.

Een lange, vreemde reis

Zonder genetische informatie of een foto die overeenkomt met die uit bestaande registraties van beloega's uit Rusland of Alaska, “kan niemand met zekerheid zeggen waar deze walvis vandaan komt. Het dier kan uit verschillende gebieden afkomstig zijn,” stelt Kristin Laidre die als onderzoeker verbonden is aan het Polar Science Center van de University of Washington.

De beloega-populatie die zich het meest in de buurt bevindt leeft het hele jaar in de Golf van Alaska. Daar zwemmen iets minder dan driehonderd dieren rond in de Cook Inlet en nog eens twintig exemplaren meer naar het oosten in de Yakutat Bay. Wereldwijd worden beloega's niet gezien als bedreigde diersoort, maar de populatie uit de Cook Inlet, inclusief de dieren bij Yakutat Bay, zijn wel een bedreigde diersoort volgens de Amerikaanse Endangered Species Act. Het aantal dieren uit deze populatie loopt jaarlijks met zo'n 2,3 procent terug.

Het is ook bijzonder dat deze beloega alleen is. "Beloega's zijn kuddedieren, ze leven meestal in groepen. Dat een dier zo ver verwijderd is van zijn gebruikelijke leefgebied... Ik durf echt niet te zeggen waarom het helemaal naar Californië zwom,” aldus Laidre.

Enkele dagen nadat LaPointe en Biagini de walvis zagen, dook het dier volgens onbevestigde berichten verder naar het noorden op, in de buurt van de Channel Islands voor de kust van Los Angeles. Als dat inderdaad de beloega was, zou dat erop kunnen wijzen dat het dier is omgekeerd en mogelijk langzaamaan naar huis zwemt.

Schulman-Janiger, die jaarlijkse walvistellingen organiseert in het gebied en meehelpt aan reddingsacties om walvissen uit visnetten te bevrijden, heeft naar eigen zeggen een “informeel observatienetwerk” langs de kust van de Grote Oceaan. Zij heeft iedereen in haar netwerk gevraagd om uit te kijken naar de eenzame, witte walvis, maar de laatste mogelijke observatie was op 30 juni in de buurt van de Channel Islands. Als de walvis ongezien verder zwemt, zullen we waarschijnlijk nooit te weten komen waar het dier vandaan kwam, of wat het kwam