Deze orka’s jagen samen door speciale golven te maken. Dat ziet er zo uit

Wanneer de weddellzeehond op de afbeelding hierboven de orka’s ziet naderen, is het al te laat: hij is omsingeld. Kort daarvoor lag het dier nog nietsvermoedend te rusten op een ijsschots. Totdat drie orkahoofden opdoemen uit het Arctische zeewater, op-en-neer bewegend. Ze jagen.

Er zijn maar weinig zeeroofdieren die een zeehond van bijna vierhonderd kilo van zo’n ijsschots weten te wippen. Maar deze orka’s – een moeder met haar dochter en kleindochter – behoren tot een groep van zo’n honderd bekende orka’s die een wel heel speciale jachttechniek heeft ontwikkeld: wave washing. Hun geheim? Een ongekend knap staaltje samenwerking met zelfgemaakte golven als wapen.

Een kudde van vier orka’s heeft haar zinnen gezet op een groepje krabbenrobben.

Hoe werkt wave washing?

Dat wave washing gaat als volgt. Hebben de orka’s een prooi op het oog, dan vormen ze een linie en stormen ze op de ijsschots af. Wanneer ze hun prooi naderen, bewegen de dieren in één enkele simultane beweging op hun zij, om vervolgens onder water te duiken.

De golf die dan ontstaat overspoelt de ijsplaat en is zo krachtig dat het ijs in stukken breekt, zoals te zien is op de video onderaan. Totaal kansloos wordt de zeehond alle kanten op geslingerd. De orka’s herhalen deze techniek net zo vaak tot er geen stukje ijs meer over is en de prooi in het water valt. Zijn lot laat zich makkelijk raden.

‘Het is ronduit sinister om te aanschouwen,’ zegt natuurfilmer Bertie Gregory. Tien jaar lang had hij het voorrecht ‘B1’ te mogen volgen: de enige orkapopulatie op aarde die haar prooi op deze wijze van het pakijs weet te krijgen. ‘De intelligentie en het teamwork die nodig zijn om een perfecte golf te maken, iedere keer opnieuw, is ongekend,’ aldus Gregory.

Een krabbenrob en adeliepinguïn rusten uit op een ijsschots. Maar de orka op de voorgrond heeft andere plannen.

Overgedragen van generatie op generatie

Soms hebben de orka’s aan één golf en vijf minuutjes al genoeg. Andere keren wordt een aanzienlijk grotere krachtsinspanning van de orka’s gevraagd en is de prooi pas binnen na een urenlange jachtsessie van dertig golven.

‘Maar dat is puur afhankelijk van de omvang van het pakijs, en niet zozeer van hun vaardigheden,’ zegt Gregory. Want mislukte jachtpartijen zien wetenschappers zelden. ‘Dat is op zichzelf ook niet zo vreemd: dit gedrag is niet aangeboren, maar in tientallen jaren aangeleerd. Overgedragen van generatie op generatie.’

Deze orka heeft een krabbenrob te pakken na een succesvolle wave wash. In tegenstelling tot de meer tamme Weddellzeehond , laat de agressieve krabbenrob zich doorgaans een stuk lastiger van het ijs pakken.

Minder zee-ijs, minder orka’s

Hoelang deze bijzondere jachttraditie nog voortduurt, is echter zeer de vraag. Naarmate Antarctica opwarmt en het zee-ijs verdwijnt, blijven wedellzeehonden steeds vaker op het vasteland, buiten bereik van de orka’s. Om te kunnen volgen hoe de B1-orka’s omgaan met het opwarmende leefgebied, hebben wetenschappers alle honderd dieren geïdentificeerd.

Met als voorlopig tragische conclusie dat de B1-populatie ieder jaar met vijf procent krimpt. ‘Of dit selecte clubje orka’s uit zal sterven of hun gedrag zal aanpassen, weten we niet,’ stelt Gregory. ‘Maar hoe dan ook zien we het uitsterven van een heel bijzondere cultuur in het dierenrijk.’