Twee minuten. Meer tijd had orkamannetje Starboard in juni 2023 niet nodig om in de Mosselbaai (Zuid-Afrika) een witte haai te doden en van zijn lever te ontdoen. Oké, het was misschien een relatief jonge witte haai van ‘slechts’ 2,5 meter, maar toch: deze moordpartij betreft een niet eerder vastgelegd schouwspel tussen een orka en witte haai. Zo bijzonder zelfs, dat het een publicatie opleverde in de African Journal of Marine Science.

Nooit eerder vertoonde solojacht

‘De solojacht van Starboard heeft ons flink verrast,’ stelt Alison Towner, haaienexpert aan Rhodes University in Grahamstown (Zuid-Afrika) en hoofdauteur van de studie. ‘We zien dit orkamannetje al jaren jagen op witte haaien in deze baai, alleen doet hij dat altijd samen met zijn bloedverwant Port. Gezamenlijk proberen ze dit toproofdier zijn lever afhandig te maken. De lever is qua calorieën voor orka’s de absolute jackpot.’

een witte haai op het strand bij mosselbaai
CHRISTIAAN STOPFORTH
Een aangespoelde witte haai op het strand van Mosselbaai op 18 augustus 2023. Wie goed kijkt, ziet aan de onderkant van het karkas een gat: orka’s Port en Starboard weten precies waar ze moeten zijn voor de calorierijke lever van dit toproofdier. De rest van het karkas laten ze volledig intact.

Orka Port zwom weliswaar in de buurt toen Starboard toesloeg, maar bemoeide zich op geen enkele manier met de jacht. De vraag werpt zich dan ook op of deze orka’s wellicht nieuwe jachtstrategieën aan hun repertoire proberen toe te voegen. ‘Dat durf ik nog niet met zekerheid te zeggen. Hoe dan ook toont de orka hiermee eens te meer wat voor een ongelofelijk sterk, intelligent en geslepen dier het is,’ aldus Towner.

De geraffineerde jachttechnieken van orka’s

Orka’s staan wereldwijd juist bekend om hun uitgekookte, gezamenlijke jachttechnieken. Neem de B1-populatie rondom het Antarctisch Schiereiland, bij het noordelijkste puntje van de Zuidpool. Dankzij een uitermate knap staaltje samenwerken dat wave washing wordt genoemd, doorgegeven van generatie op generatie, weten deze orka’s op zee-ijs uitrustende zeehonden tot hun maaltje te maken.

Of de orka’s in Bremer Bay in het zuidwesten van Australië. In een troep van tien tot twintig soortgenoten achtervolgen ze net zolang een blauwe vinvis – het allergrootste dier op aarde – tot deze is uitgeput. De meesterjagers houden het dier gezamenlijk onderwater, totdat het stikt. Het gezamenlijke orkadiner kan beginnen.

Solojacht is indrukwekkend, maar ook zorgelijk

Hoe opzienbarend ook, de eerste solojacht van de orka op witte haaien baart wetenschappers evenwel zorgen. De afgelopen jaren nam aantal witte haaien – en gevlekte zevenkieuwshaaien, wiens lever de orka’s ook maar al te graag verorberen – voor de zuidwestkust van Zuid-Afrika al drastisch af.

Na Starboards dodelijke soloaanval verdwenen de witte haaien volgens Towner in deze regio vier maanden lang van de radar, om vervolgens in veel kleinere aantallen terug te keren – gedrag dat Towner in het verleden vaker opmerkte na fatale orka-aanvallen op hun soortgenoten.

De angst die Starboard en Port zaaien onder de (witte) haaienpopulatie komt boven op een ander – en, zo geeft Towner toe, veel hardnekkiger – probleem. Want verreweg de grootste boosdoener voor de tanende haaienpopulatie voor de Zuid-Afrikaanse kust is niet de spectaculaire orkajacht, maar ongereguleerde overbevissing in de regio.

Bekijk in onderstaande video hoe orka Starboard in zijn eentje een witte haai doodt.