Waar zijn de vlinders gebleven? Het CBS en De Vlinderstichting komen met verdrietig nieuws. Sinds de eerste metingen van het meetnet vlinders in 1992 is de gemiddelde omvang van vlinderpopulaties lager dan ooit. Onder meer het klein geaderd witje, donker pimpernelblauwtje en de kleine vos hebben het zwaar.
Hoe komen de vlindertellingen tot stand?
Het aantal dagvlinders in Nederland wordt sinds de jaren negentig wekelijks geteld. Dat gebeurt op specifieke plekken, zogenoemde transecten, van april tot en met september. In 2022 vonden er op bijna 1500 van deze transecten tellingen plaats. Sommige soorten worden alleen in de vliegtijd geteld, van andere soorten alleen de hoeveelheid eitjes en/of rupsen. Die zijn makkelijker te vinden en te tellen dan volwassen vlinders.
Vlinderlandschap verandert
Het totale aantal vlinders gaat dus achteruit, maar dat betekent niet dat iedere soort het even zwaar heeft. Sterker nog: veertien soorten nemen juist in aantal toe. Voor de citroenvlinder en de grote vuurvlinder was 2023 het beste jaar sinds de eerste meting van 1992.
Maar daar is het goede nieuws ook wel mee gezegd. In totaal zijn er 26 soorten waarvan er steeds minder te vinden zijn. Onder hen zijn ook zeldzame en bedreigde vlindersoorten, zoals de heivlinder en het gentiaanblauwtje. Van het donker pimpernelblauwtje werden er in 2023 maar een paar gezien. Die soort is dus zo goed als verdwenen in Nederland. En hoewel de grote vuurvlinder het ontzettend goed doet in de Weerribben in Overijssel, wordt hij in zijn enige andere leefomgeving, in Friesland, steeds minder gezien.
Minder vlinders, minder biodiversiteit
Dat het niet goed gaat met de vlinder, zegt ook iets over de rest van de biodiversiteit. Zo is er de Europese graslandvlinderindex. Daarin zijn data van zeventien soorten grasvlinders gebundeld. In heel Europa blijken ze in aantal met zo’n veertig procent te zijn afgenomen sinds 1990. Als het aantal grasvlinders daalt, geldt dat hoogstwaarschijnlijk ook voor andere organismen die op graslanden leven.
In Nederland zijn tien kenmerkende soorten graslandvlinders in 2023 voor het eerst tot onder de helft van de aantallen in 1992 gedoken. Sinds 2012 verloopt hun afname steeds sneller. Dat komt onder meer omdat het leefgebied van grasvlinders verdwijnt en versnippert. Ook de stikstofdepositie, het gebruik van bestrijdingsmiddelen en klimaatverandering dragen eraan bij dat de soorten verdwijnen.
