Door de eeuwen heen is het Nederlandse ecosysteem flink uitgedund. Maar net als de wolf keerden ook deze vijf dieren terug naar Nederland.
1. Zeearend
De zeearend verdween in de negentiende eeuw als broedvogel uit Nederland. Dat kwam onder andere door habitatverlies: door de verdwijning van moeras- en rietland bleven er steeds minder plekken over om te broeden. Vanaf de jaren zeventig werd de soort weer waargenomen, en in 2006 broedde voor het eerst weer een paar in Nederland. Sindsdien is het aantal zeearenden gestaag toegenomen. Uit cijfers van Werkgroep Zeearend blijkt dat er in 2024 veertig broedparen actief waren in Nederland.
Ondanks deze positieve ontwikkelingen blijft de zeearend kwetsbaar. Een groeiend probleem is het aantal slachtoffers door aanvaringen met windmolens en hoogspanningsleidingen; in februari 2025 kwam een jonge zeearend om het leven na een botsing met een windturbine in Swifterbant.
2. Bever
De terugkeer van de bever is een succesverhaal. Tot het begin van de negentiende eeuw was de bever een algemeen voorkomend zoogdier in Nederland. Hij woonde langs rivieren en in moerasgebieden. Door intensieve jacht op zijn pels en vlees, en een steeds kleinere leefomgeving, verdween hij op een gegeven moment helemaal.
Leestip: Deze 7 diersoorten zullen uitsterven als we niet ingrijpen
In 1988 werd gestart met de herintroductie van de bever in Nederland. Bevers uit het Elbegebied in Duitsland werden uitgezet in de Biesbosch en later ook in andere natuurgebieden. Sindsdien is de populatie sterk gegroeid. Naar schatting leven er nu zo’n zevenduizend bevers in Nederland. Dat heeft voor- en nadelen: bevers dragen bij aan biodiversiteit en waterbeheer, maar kunnen ook schade veroorzaken door graafactiviteiten in dijken en infrastructuur.
3. Europese hamster (korenwolf)
Minder hoopgevend is het verhaal van de Europese hamster, beter bekend als de korenwolf. Deze wilde hamster met bruine vacht en witte vlekken is met zijn twintig tot vijfendertig centimeter een stuk groter dan zijn tamme soortgenoten.
De korenwolf leefde in het grensgebied tussen België, Nederland en Duitsland, maar door intensieve landbouw, het gebruik van pesticiden en de aanleg van wegen en steden bleven er steeds minder over. In 1999 was de hamster vrijwel uitgestorven in Nederland; er leefde nog één kleine populatie in het zuiden van Limburg.
Leestip: Zo verdween de wolf uit Nederland – en zo keerde hij weer terug
De dieren werden gevangen en opgenomen in een fokprogramma. Sindsdien worden jaarlijks zo’n honderd Europese hamsters teruggeplaatst en werken steeds meer boeren mee aan ‘hamstervriendelijk’ landbouwbeheer. Toch blijft de populatie kwetsbaar. Bij hevige regenval lopen burchten onder en verdrinken veel jongen. In 2020 werd de soort door de International Union for Conservation of Nature (IUCN) geclassificeerd als ‘ernstig bedreigd’.
4. Wild zwijn
Het wild zwijn is een inheemse diersoort die eeuwenlang in Nederland voorkwam. Hij was geliefd om op te jagen, wat een van de belangrijkste redenen is dat hij in de negentiende eeuw zo goed als uitgestorven was.
Leestip: Deze 6 nationale parken in Nederland zijn een bezoek waard
Op initiatief van Prins Hendrik werd in 1907 besloten tot herintroductie. Niet bepaald een onbaatzuchtige daad, want Hendrik was een fanatiek jager en liet Poolse zwijnen uitzetten op Kroondomein Het Loo, op de Veluwe. Sindsdien is de populatie flink gegroeid en kun je ze tegenkomen in natuurgebieden als de Veluwe, Nationaal Park De Meinweg en natuurgebied Meerlebroek in Limburg.
5. Damhert
Damherten verdwenen tijdens de laatste ijstijd (circa 115.000 tot 11.700 jaar geleden) volledig uit Nederland. Hun leefgebied beperkte zich sindsdien tot het huidige Turkije. Er zijn aanwijzingen dat de Romeinen het damhert opnieuw introduceerden in delen van Europa.
Leestip: 5 keer werd de aarde getroffen door een massa-extinctie. Hoe kon dat gebeuren?
De eerste duidelijke vermeldingen van damherten in Nederland dateren echter uit de 16e eeuw. Eerst in hertenkampen, later werden ze (wederom door Prins Hendrik) uitgezet op de Veluwe. Je kunt ze daar nog steeds spotten. Andere plekken in Nederland waar je damherten kunt tegenkomen, zijn onder andere de Amsterdamse Waterleidingduinen, Kop van Schouwen (Zeeland) en Horsterwold (Flevoland).
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
