Wolf Bram domineert al maanden het wolvennieuws. Hij heeft meerdere bijtincidenten op zijn naam en in juli werd door de rechter besloten dat de ‘probleemwolf’ mag worden afgeschoten. Voordat de wolf in 2015 terugkeerde in Nederland, stond bijna niemand erbij stil dat we ooit weer zouden samenleven met het dier.
Wolf vindt Nederland super
Liesbeth Bakker, hoogleraar Rewilding aan Wageningen University & Research (WUR) en onderzoeker aan het Nederlands Instituut voor Ecologie, noemt de terugkomst ‘spectaculair’, maar begrijpt ook dat we er nog steeds aan moeten wennen.
‘Voor de wolf is Nederland super,’ vertelt ze. ‘Zij zien een land vol mogelijkheden en interessante prooidieren.’ Wij mensen zien de wolf daarentegen soms toch een beetje als een indringer. Dat sentiment is ook wel te begrijpen, erkent ook Bakker, zeker als je iemand bent van wie de schapen of pony’s zijn opgegeten door een wolf.
Leestip: Waar in Nederland kun je de wolf tegenkomen?
‘We hebben al heel lang niet meer samengeleefd met de wolf, en daardoor zijn we verleerd hoe we met hem moeten omgaan,’ vertelt Bakker. ‘We zijn het niet gewend dat er andere dieren dan een vos of boommarter in onze bossen leeft. Voor het eerst sinds lange tijd worden we weer met een wild dier geconfronteerd.’
Dat levert logischerwijs frictie op. Maar de wolf zelf is zich uiteraard van geen kwaad bewust. Bakker: ‘Hij kijkt heel anders naar Nederland dan wij dat doen. Hij ziet een plek waar voldoende te eten is en ruimte om zich te vestigen. Dat is gewoon wolvengedrag.’
Gedraagt de Nederlandse wolf zich ‘normaal’?
De vraag rijst wel: gedraagt de Nederlandse wolf zich écht normaal? Horen bijtincidenten erbij? Het korte antwoord: nee. Maar dat ligt volgens wolvenkenners vooral aan de mens, niet aan de wolf. Zo zijn er aanwijzingen dat de wolf in het noorden van de Veluwe, die een hardloper beet, is gevoerd met hamburgers en frikandellen.
‘Mensen gedragen zich niet, en wolven zijn de dupe,’ concludeert Marc Wilbers, directeur educatie van de Nederlandse Rewilding Academy. Dat het in Nederland relatief vaak misgaat, danken we volgens hem vooral aan onszelf. ‘Van nature is een wolf schuw, maar als je ze socialiseert door ze te voeren, dan zien ze mensen niet langer als een gevaar. Dat levert gevaarlijke situaties op.’
Een andere factor die meespeelt, is dat we in Nederland erg dicht op elkaar wonen. De kans is dan groter dat je een wolf tegenkomt. Dat gebeurt ook op andere plekken. Zo viel een wolf in 2024 een vierjarig kind aan in een buitenwijk van de Italiaanse hoofdstad Rome.
Voorkomen is beter dan genezen
Volgens zowel Bakker als Wilbers moet er veel meer gebeuren om bijtincidenten te voorkomen, met name op het gebied van educatie. Bakker: ‘Je zou verwachten dat de overheid deze taak op zich neemt, maar dat valt nog tegen. Dat vind ik jammer, want dat laat ruimte voor een hoop wilde verhalen over de wolf.’
Leestip: Wat is de invloed van de wolf op de biodiversiteit in Nederland?
Daarnaast kunnen er ook meer en betere maatregelen getroffen worden. Denk aan het bos afzetten als een wolf een nestje heeft geworpen, betere wolfwerende hekken en het beschermen van kuddes met speciale honden. ‘Met die simpele dingen kun je een groot deel van de problemen voor zijn,’ aldus Bakker.
Het liefst ziet Bakker dat er een actieplan komt als het gaat om samenleven met de wolf – een dat dit ook wordt gecommuniceerd. Daar moet instaan welke risico’s er zijn, hoeveel wolven we kunnen verwachten in Nederland, en welke stappen er worden genomen om incidenten te minimaliseren. ‘Experts hebben die kennis, maar het grote publiek niet,’ vertelt ze.
Aan dat gapende kennisgat probeert Wilbers iets te doen. Zo opende er laatst een grote wolvententoonstelling in de Schaapskooi in Ermelo. ‘De mensen daar zijn zo blij dat ze eindelijk het publiek kunnen voorlichten over de wolf. Dat is een goed voorbeeld van hoe het ook kan.’
Afschieten staat wat Bakker betreft helemaal onderaan de lijst – maar liever helemaal niet. ‘Natuurlijk moet je ingrijpen als iemand is gebeten, maar dat moet geen standaard oplossing worden.’
De wolf was er eerder
Om echt goed samen te leven met de wolf, moet er ook een verandering komen in hoe we naar de natuur kijken. ‘De wolf is een inheems dier in Nederland,’ vertelt Bakker. ‘Hij woonde hier al heel lang, totdat we hem zo bejaagd hadden dat hij uitstierf. Nu is hij op eigen kracht terug gekomen, en moet hij ook een plek krijgen.’
Leestip: Vijf fabels over wolven ontkracht door wolvenkenners
Die ruimte hebben we ook, menen Bakker en Wilbers, ondanks dat we in een dichtbevolkt gebied leven. Het belangrijkste voor een wolf is dat er genoeg prooidieren zijn. Wat dat betreft zit het wel snor. ‘Er zijn meer dan genoeg reeën en wilde zwijnen in Nederland. Die worden nog steeds bejaagd omdat het er zoveel zijn, dus er zijn er genoeg voor zowel wolven als jagers,’ aldus Bakker.
Al met al noemt ze de terugkeer van de wolf een spectaculaire ontwikkeling. ‘Als ik terugdenk aan mijn jeugd, dan had ik toen nooit geloofd dat er ooit wolven zouden rondlopen in Nederland. Ja, er zijn incidenten en daar moeten we beter op ingrijpen, maar gelukkig zijn er ook veel recreanten die zonder problemen in het bos wandelen en het een prachtig dier vinden.’
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
