Door de eeuwen heen is het Nederlandse landschap ingrijpend veranderd. Moerassen verdwenen, rivieren werden beteugeld en landbouw en verstedelijking drukten veel dieren uit het ecosysteem. Toch is het verhaal niet alleen een van verlies. Net als de wolf wisten ook deze vijf diersoorten de weg terug naar Nederland te vinden. Soms dankzij herintroductie, soms door eigen kracht.
1. Zeearend
De zeearend verdween in de negentiende eeuw als broedvogel uit Nederland. Vooral het verdwijnen van moeras- en rietgebieden maakte het vrijwel onmogelijk om nog te nestelen. Vanaf de jaren zeventig doken weer sporadisch zeearenden op, en in 2006 broedde voor het eerst weer een paar in Nederland.
Sindsdien groeit de populatie gestaag. Volgens cijfers van de Werkgroep Zeearend waren er in 2024 veertig broedparen actief. Toch blijft de soort kwetsbaar. Aanvaringen met windmolens en hoogspanningsleidingen vormen een toenemend risico; in februari 2025 kwam nog een jonge zeearend om het leven na een botsing met een windturbine in Flevoland.
2. Bever
De terugkeer van de bever geldt als een van de grootste successen van natuurherstel in Nederland. Tot het begin van de negentiende eeuw kwam hij veel voor langs rivieren en in moerasgebieden. Intensieve jacht en habitatverlies maakten daar een einde aan.
Leestip: Deze 6 dieren worden (veel) ouder dan de mens. Wat is hun geheim?
In 1988 startte een herintroductieprogramma met bevers uit Duitsland. De dieren werden uitgezet in de Biesbosch en later in andere natuurgebieden. Inmiddels leven er naar schatting zo’n zevenduizend bevers in Nederland. Ze vergroten de biodiversiteit en helpen bij natuurlijk waterbeheer, maar veroorzaken soms ook schade door het ondergraven van dijken en infrastructuur.
3. Europese hamster (korenwolf)
Minder hoopgevend is het verhaal van de Europese hamster, beter bekend als de korenwolf. Deze wilde hamster heeft een bruine vacht met witte vlekken en is met een lengte van 20 tot 35 centimeter een stuk groter dan zijn tamme soortgenoten.
De korenwolf leefde in het grensgebied tussen België, Nederland en Duitsland, maar door intensieve landbouw, het gebruik van pesticiden en de aanleg van wegen en steden bleven er steeds minder over. In 1999 was de soort vrijwel verdwenen uit Nederland, met nog slechts één kleine populatie in Zuid-Limburg.
Leestip: Zo verdween de wolf uit Nederland – en zo keerde hij weer terug
Dieren werden opgenomen in fokprogramma’s en jaarlijks worden er sindsdien zo’n honderd hamsters uitgezet. Boeren werken steeds vaker mee aan hamstervriendelijk beheer. Toch blijft de soort zeer kwetsbaar. In 2020 classificeerde de IUCN de Europese hamster als ‘ernstig bedreigd’.
4. Wild zwijn
Het wild zwijn is een inheemse diersoort die eeuwenlang in Nederland voorkwam. Hij was geliefd om op te jagen, wat een van de belangrijkste redenen is dat hij in de negentiende eeuw zo goed als uitgestorven was.
Wil je niets missen van onze verhalen? Volg National Geographic op Google Discover en zie onze verhalen vaker terug in je Google-feed!
Op initiatief van Prins Hendrik werd in 1907 besloten tot herintroductie. Niet bepaald een onbaatzuchtige daad, want Hendrik was een fanatiek jager en liet Poolse zwijnen uitzetten op Kroondomein Het Loo, op de Veluwe. Sindsdien is de populatie flink gegroeid en kun je ze tegenkomen in natuurgebieden als de Veluwe, Nationaal Park De Meinweg en natuurgebied Meerlebroek in Limburg.
5. Damhert
Damherten verdwenen tijdens de laatste ijstijd (circa 115.000 tot 11.700 jaar geleden) volledig uit Nederland. Daarmee zijn ze niet strikt inheems: hun oorspronkelijke leefgebied beperkte zich sindsdien tot het huidige Turkije. Er zijn aanwijzingen dat de Romeinen het damhert later opnieuw introduceerden in delen van Europa, vooral als jacht- en siersoort.
Leestip: 5 keer werd de aarde getroffen door een massa-extinctie. Hoe kon dat gebeuren?
De eerste duidelijke vermeldingen van damherten in Nederland dateren echter uit de 16e eeuw. Eerst in hertenkampen, later werden ze – evengoed door Prins Hendrik – uitgezet op de Veluwe. Je kunt ze daar nog steeds spotten. Andere plekken in Nederland waar je damherten kunt tegenkomen, zijn onder andere de Amsterdamse Waterleidingduinen, Kop van Schouwen (Zeeland) en Horsterwold (Flevoland).
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
