Officieel duurt de winter drie maanden. In maart en april kruipen de natuur en haar inwoners langzaam weer uit hun schulp. Planten, bloemen en bomen krijgen weer kleur en dieren ontwaken langzaam uit hun winterslaap. Toch blijven sommige dieren dan nog even in rust. Welk dier mag zich de langste winterslaper ter wereld noemen? En waarom hebben ze zo veel rust nodig?
1. Relmuis, de ultieme langslaper
De relmuis, hierboven te zien, is een van de slaapmuizen die voorkomt in Nederland en België. De kans dat je hem de komende maanden tegenkomt is echter uiterst klein. Dit kleine, behendige beestje brengt zeven tot acht maanden van het jaar slapend door.
Wil je niets missen van onze verhalen? Volg National Geographic op Google Discover en zie onze verhalen vaker terug in je Google-feed!
In jaren waarin er een voedseltekort is, duikt de relmuis zelfs nog eerder in zijn hol en kan het voorkomen dat zijn winterslaap al in juli begint. Als er niet genoeg beukennootjes zijn, slaapt de muis niet alleen langer, maar slaat hij het voortplanten ook een jaartje over. Tijdens de winterslaap vertraagt de stofwisseling, hartslag en ademhaling van de relmuis, waardoor hij minder energie nodig heeft om koude en donkere maanden te overbruggen.
2. Arctische grondeekhoorns
De Arctische grondeekhoorn leeft in Alaska en het noorden van Canada en Rusland, regio’s waar de temperatuur in de wintermaanden tot ver onder het vriespunt zakt. Om die extreme kou goed door te komen, houdt het dier een lange winterslaap van ongeveer acht maanden.
Wetenschappers van de University of Alaska Fairbanks ontdekten in 2020 dat de Arctische grondeekhoorn zo lang kan slapen doordat hij voedingsstoffen hergebruikt. Tijdens de winterslaap breken de spieren van het dier langzaam af, waarbij stikstof vrijkomt. Die stikstof kunnen de grondeekhoorns vervolgens omzetten in aminozuren, waarmee de dieren eiwitten kunnen aanmaken in weefsels van onder andere de nieren en longen.
3. Alpenmarmot
Ook de alpenmarmot houdt zich in de winter koest om de koude temperaturen te overleven. Van halverwege oktober tot halverwege april, in totaal ongeveer zes maanden, verkeert dit knaagdier in een winterslaap om zo veel mogelijk energie te besparen.
Ter voorbereiding op de lange winter bouwt de alpenmarmot flinke reserves op. Als het zoogdier de winter ingaat draagt hij ongeveer drie kilo extra met zich mee, waarvan een groot deel vet is. Ook daalt zijn ademhaling en lichaamstemperatuur, waardoor het beestje een veel minder energie verbruikt. In het voorjaar ontwaakt hij weer, en is hij bijna de helft van zijn lichaamsgewicht weer kwijt.
4. Schildpadden
Schildpadden brengen ook een groot deel van de winter slapend door. Voor dieren in gevangenschap is het vaak lastig om een veilige slaapplek te vinden. Een gecontroleerde winterslaap in de koelkast is voor schildpadden in dat geval veiliger.
Je kunt de temperatuur langzaam omlaag brengen, waardoor de stofwisseling van de schildpad vertraagt en het dier energie bespaart om de winter door te komen. Overigens is niet elke schildpad gebaat bij die methode. Sommige tropische schildpadden blijven het hele jaar actief.
5. Vleermuizen
Vleermuizen brengen hun winterslaap net wat anders door dan veel andere dieren: ondersteboven. Dat zouden ze gemakkelijk weken aan een stuk vol, doordat ze hun pootjes als het ware ‘op slot’ zetten. Daardoor kost het de dieren geen extra energie om hangend op zijn kop te slapen.
Leestip: Vleermuizen geven elkaar een knuffel als ze thuiskomen, blijkt uit studie
In de wintermaanden is de voedselvoorraad van vleermuizen beperkt. Ze leven vooral van insecten, waar er in de winter minder van zijn. Daarom eten vleermuizen in de herfst flink door en gaan ze daarna in spaarstand. Hun lange winterslaap betekent niet dat ze nooit wakker worden. Af en toe ontwaken ze om wat te drinken of te verplaatsen naar een koelere plek. Maar niet te vaak, want zo'n onderbreking van de ruststand kost de vleermuis veel energie.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
