Wie de magie van het noordpoolgebied eenmaal heeft ervaren, blijft er altijd naar terugverlangen. Dat geldt in elk geval voor mij. Als kind rende ik rond over de toendra en staarde ik gefascineerd naar de hemel wanneer het noorderlicht de donkere poolnacht verlichtte.
Jaren geleden vertrok ik uit mijn geboorteplaats Tiksi, een afgelegen havenstad aan de kust van de Laptevzee in het koude noorden van Rusland. Maar het noordpoolgebied bleef trekken: ik besloot terug te keren om de mensen en hun afgelegen leefomgeving in beeld te brengen.
Het leven van een poljarnik
Het eerste verhaal is dat van Vjatsjeslav Korotki. Lange tijd beheerde hij het weerstation Chodovaricha, op een afgelegen schiereiland in de Barentszzee. Korotki is een zogeheten poljarnik: een Noordpoolexpert. Zijn leven lang heeft hij gewerkt in de noordelijke regionen van Rusland en nog altijd verzamelt hij weergegevens.
Elke 3 uur stapt Korotki de kou in. Wanneer hij terugkeert, mompelt hij zijn observaties via een krakende radio door aan iemand die hij nooit in levende lijve heeft gezien: ‘Zuid-zuidwester wind, 12 meter per seconde, windstoten tot 18 meter per seconde, aantrekkend, dalende luchtdruk, sneeuwstorm op komst.’
Ik vraag Korotki hoe hij het volhoudt, zo helemaal alleen in totale afzondering. ‘Je verwachtingen zijn te hoog,’ antwoordt hij. ‘Ik zie het anders, want geen dag is hier hetzelfde. Vandaag was het noorderlicht heel fel en was je getuige van een heel zeldzaam verschijnsel: er lag een dun laagje ijs op zee. Vond je het niet fantastisch om de sterren te zien nadat ze zich een hele week hadden verstopt achter de wolken?’
Vuurtorenwachters ver weg
Een maand lang woon ik in bij een jong stel. Jevgenia Kostikova en Ivan Sivkov verzamelen meteorologische gegevens in weer een andere ijzige uithoek van Rusland. Na een jaar te hebben samengewoond in een kleine Siberische stad vroeg Kostikova haar geliefde Sivkov om mee te gaan naar het Noorden. Daar doen ze metingen, hakken ze hout, koken ze, beheren ze de vuurtoren en zorgen ze voor elkaar.
Leestip: 3 tips om het noorderlicht te fotograferen
Voor medische hulp zijn ze afhankelijk van een helikopter van ver, die bij slecht weer weken op zich kan laten wachten. Kostikova belt bijna dagelijks met haar moeder. Bij gebrek aan nieuwtjes vraagt Kostikova haar geregeld om de telefoon op de luidspreker te zetten terwijl ze bezig is met het huishouden. Urenlang zit Kostikova dan stil te luisteren naar vertrouwde geluiden uit een huis zo ver bij haar vandaan.
Vechtende walrussen
Weer ergens anders, in het afgelegen dorp Enoermino, weten zo’n 300 Tsjoektsjen hun tradities in stand te houden. Ze leven van de jacht, een eervolle taak waarbij de gestelde jachtquota worden gerespecteerd om de walrus- en walvispopulaties niet uit balans te brengen.
Niet ver van Enoermino verblijf ik 2 weken in een houten hut bij een wetenschapper die onderzoek doet naar walrussen. Uit nood zitten we 3 dagen binnen, om de naar schatting 100.000 walrussen die om ons heen aan land zijn gekomen niet te storen. Zo nu en dan schudt de hut heen en weer als de dieren er in hun vechtpartijtjes tegenaan bonken.
Foto’s van de poolwinter
In Dikson, aan de kust van de Karazee, gaat een grootse Sovjetdroom schuil onder een dikke laag sneeuw en ijs. De stad maakte in de jaren tachtig een bloeiperiode door en had een belangrijk regionaal centrum moeten worden, maar veranderde na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in een spookstad.
Na een aantal weken in Dikson te hebben doorgebracht, heb ik nog maar weinig goede foto’s gemaakt. Maar dan ineens verschijnt aurora borealis aan de hemel en kijk ik urenlang naar sierlijk wervelende lichtflarden. Als het noorderlicht uiteindelijk dooft, verdwijnt Dikson langzaam in het duister, totdat de stad weer helemaal onzichtbaar is.
Bekijk hieronder de schilderachtige beelden van Arbugaeva.
