Zo ziet het dagelijks leven eruit tijdens de poolwinter in het Hoge Noorden

Wie ooit de magie van het noordpoolgebied heeft ervaren, draagt het voor altijd met zich mee. Als kind rende ik over de toendra en keek ik ademloos toe hoe het noorderlicht de poolnacht verlichtte. Jaren later, na een leven in wereldsteden, bleef de lokroep van het noorden sterk. Ik besloot terug te keren naar de stilte, de kou en de mensen die ervoor kiezen hier te leven. Hoe ziet die winterse kou eruit?

Mensen van het poolgebied

Jaren geleden vertrok ik uit mijn geboorteplaats Tiksi, een afgelegen havenstad aan de kust van de Laptevzee in het koude noorden van Rusland, waarna ik een tijdlang in verschillende grote steden over de hele wereld woonde. Maar het noordpoolgebied bleef trekken: ik verlangde terug naar de Arctische leegte en het tragere ritme in de kou.

In dit bevroren landschap heeft mijn verbeelding vrij spel. Elk voorwerp heeft er een symbolische lading, elke kleurschakering is er betekenisvol. Alleen hier ben ik volledig mezelf.

Aurora borealis, ook bekend als het noorderlicht, geeft dit monument in Dikson een sprookjesachtige gloed. Het beeld herdenkt de soldaten die deze buitenpost verdedigden tegen Duitse aanvallen in de Tweede Wereldoorlog. 

Ooit werden er in het cultureel centrum drukbezochte voorstellingen gehouden, maar nu staat het al lange tijd leeg. De typische Sovjetbouwstijl is te herkennen in tal van buitenposten die de infrastructuur langs de Noordelijke Zeeroute moesten verbeteren.

Dat geldt ook voor de mensen die ik fotografeer. Allemaal hebben ze hun eigen dromen, maar ze delen de liefde voor dit landschap. Hun verhalen zijn als hoofdstukken in een boek. Elk hoofdstuk heeft een eigen sfeer en kleurenpalet en iedere bewoner heeft zo zijn redenen om hier te zijn.

De poljarnik van Chodovaricha

Het eerste verhaal is dat van Vjatsjeslav Korotki. Lange tijd beheerde hij het weerstation Chodovaricha, op een afgelegen schiereiland in de Barentszzee. Tijdens onze eerste ontmoeting draagt Korotki een waxjas, zoals veel mannen die in de Sovjettijd droegen. Korotki is een zogeheten poljarnik: een Noordpoolexpert. Zijn leven lang heeft hij gewerkt in de noordelijke regionen van Rusland en nog altijd verzamelt hij weergegevens.

Wil je niets missen van onze verhalen? Volg National Geographic op Google Discover en zie onze verhalen vaker terug in je Google-feed!

Rondom het weerstation klinkt het geluid van krakend ijs en waait de wind fluitend langs de meetapparatuur. Elke drie uur stapt Korotki de kou in. Wanneer hij terugkeert, mompelt hij zijn observaties via een krakende radio door aan iemand die hij nooit in levende lijve heeft gezien: ‘Zuid-zuidwester wind, twaalf meter per seconde, windstoten tot achttien meter per seconde, aantrekkend, dalende luchtdruk, sneeuwstorm op komst.’

Een gesprek in de poolnacht

Na verloop van tijd krijgt de troosteloze duisternis van de poolnacht vat op mijn gemoed en schieten mijn gedachten alle kanten op. Ik pak een kop thee, ga bij Korotki zitten en vraag hem hoe hij het volhoudt, zo helemaal alleen in totale afzondering.

Leestip: Zo ziet het dagelijks leven eruit in Jakoetsk, de koudste stad ter wereld

‘Je verwachtingen zijn te hoog, maar dat hoort erbij,’ antwoordt hij. ‘Ik zie het anders, want geen dag is hier hetzelfde. Vandaag was het noorderlicht heel fel en was je getuige van een heel zeldzaam verschijnsel: er lag een dun laagje ijs op zee. Vond je het niet fantastisch om de sterren te zien nadat ze zich een hele week hadden verstopt achter de wolken?’

Ik voel me er schuldig over dat ik zo in mezelf gekeerd ben geraakt op zo’n magische plek en neem me voor om mijn ogen vanaf dat moment goed de kost te geven.

Samen leven in de kou

Een maand lang woon ik in bij een jong stel. Jevgenia Kostikova en Ivan Sivkov verzamelen meteorologische gegevens in weer een andere ijzige uithoek van Rusland. Na een jaar te hebben samengewoond in een kleine Siberische stad vroeg Kostikova haar geliefde Sivkov om mee te gaan naar het Noorden.

Korotki loopt naar een vuurtoren die al zo’n tien jaar buiten gebruik is. Had hij te weinig brandhout om het weerstation te verwarmen, dan stookte hij eerst de houten lambrisering van de vuurtoren. Het weerstation is nu gevestigd in een moderner gebouw. 

Papegaai Kesja, een cadeau van fotograaf Evgenia Arbugaeva, houdt Korotki gezelschap in het oude weerstation. Kesja is vernoemd naar een vogel uit een populaire tekenfilm uit de Sovjettijd. 

Daar doen ze metingen, hakken ze hout, koken ze, beheren ze de vuurtoren en zorgen ze voor elkaar. Voor medische hulp zijn ze afhankelijk van een helikopter van ver, die bij slecht weer weken op zich kan laten wachten.

Leestip: Hoe diep kun je in de aarde boren? De Sovjet-Unie testte het

Kostikova belt bijna dagelijks met haar moeder. Bij gebrek aan nieuwtjes vraagt Kostikova haar geregeld om de telefoon op de luidspreker te zetten terwijl ze bezig is met het huishouden. Urenlang zit Kostikova dan stil te luisteren naar vertrouwde geluiden uit een huis zo ver bij haar vandaan.

Tradities in Enoermino

Weer ergens anders, in het afgelegen dorp Enoermino, weten zo’n driehonderd Tsjoektsjen hun tradities in stand te houden. Net als hun voorouders leven ze van wat het land en de zee hun voorschotelt, en geven ze mythen en legenden door aan jongere generaties.

Op een kalme, windstille dag dobbert Vjatsjeslav Korotki rond in een zelfgemaakte boot in een smalle baai van de Barentszzee, niet ver van het weerstation Chodovaricha. Het grootste deel van zijn leven heeft hij gewerkt in weerstations boven de noordpoolcirkel. Hij woont inmiddels al twintig jaar in Chodovaricha.

Ze leven van de jacht, een eervolle taak waarbij de gestelde jachtquota worden gerespecteerd om de walrus- en walvispopulaties in stand te houden.

Niet ver van Enoermino verblijf ik twee weken in een houten hut bij een wetenschapper die onderzoek doet naar walrussen. Uit nood zitten we drie dagen binnen, om de naar schatting honderdduizend walrussen die om ons heen aan land zijn gekomen niet te storen. Zo nu en dan schudt de hut heen en weer als de dieren er in hun vechtpartijtjes tegenaan bonken.

De vergeten droom van Dikson

In Dikson, aan de kust van de Karazee, gaat een grootse Sovjetdroom schuil onder een dikke laag sneeuw en ijs. De stad maakte in de jaren tachtig een bloeiperiode door en had een belangrijk regionaal centrum moeten worden, maar veranderde na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in een spookstad.

‘Er lagen zo veel walrussen om ons heen dat de hut ervan schudde,’ zegt Arbugaeva. ‘Het gebrul was oorverdovend. Binnen steeg de temperatuur aanzienlijk door de lichaamswarmte van alle walrussen die zich rond de hut verzamelden. Een groot deel van deze enorme kolonie kroop aan land omdat er door klimaatverandering steeds minder zee-ijs is waarop de dieren kunnen rusten.’

‘Het was doodstil in de kamer toen ik binnenkwam. Ik beeldde me in dat er muziek klonk en dat de sterren op de maat flonkerden,’ vertelt Arbugaeva. ‘Ik hoorde een vreemd gekraak en toen de wind de deuren in de gang dichtsloeg, kreeg mijn verbeelding vrij spel. Ik ben er vlug vandoor gegaan.’

Na een aantal weken in Dikson te hebben doorgebracht, heb ik nog maar weinig goede foto’s gemaakt. Maar dan ineens verschijnt aurora borealis aan de hemel en kijk ik urenlang naar sierlijk wervelende lichtflarden. Als het noorderlicht uiteindelijk dooft, verdwijnt Dikson langzaam in het duister, totdat de stad weer helemaal onzichtbaar is.

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!