Bijna iedereen is bekend met de Amerikaanse Independence Day, ook wel bekend als Fourth of July. Toch kent ook Nederland een historische onafhankelijkheidsverklaring – al wordt dat vaak vergeten. Voor de Nederlandse onafhankelijkheid voeren we terug naar 26 juli 1581 en het zogenoemde Plakkaat van Verlatinghe.
Het einde van de Tachtigjarige Oorlog
Na jaren van onderdrukking wisten de Nederlanden – destijds bestaande uit Nederland, België en delen van Noord-Frankrijk – zich los te maken van de Spaanse overheersing van Filips II. Dat gebeurde in 1581 met het Plakkaat van Verlatinghe (of Acte van Verlatinghe), een onafhankelijkheidsverklaring die later zou dienen als inspiratie voor de Amerikaanse versie.
Leestip: Wat viert België tijdens de nationale feestdag?
In dat jaar, wanneer de Tachtigjarige Oorlog in volle gang is, lopen oppositieleider Willem van Oranje en zijn volgers op hun laatste benen in de langdurige strijd tegen de Spanjaarden. Ze besluiten op te roepen tot hulp, en die komt uit onverwachte hoek: de jongere broer van de koning van Frankrijk, Frans van Anjou, wordt erkend als vorst van de Nederlanden en belooft wapens en manschappen te leveren. Alleen onder één voorwaarde: de Nederlanden moeten de heerschappij van de Spaanse koning volledig afzweren.
Het Plakkaat en Willem van Oranje
In de hoop de strijd voort te zetten, stemt Willem van Oranje in met de voorwaarden: op 26 juli 1581 wordt het Plakkaat van Verlatinghe ondertekend door de zeventien provinciën die in die tijd de Nederlanden vormden.
Leestip: De Harige Oorlog, de verhitte strijd om de vrijheid van het mannenkapsel
De inhoud was helder: de Nederlanden deden afstand van de Spaanse koning omdat ze zijn tirannie zat waren. Het Plakkaat gaf hen de kans om op een geoorloofde manier de vorst af te zweren.
Nederlands kostbaarste bezit
Na ondertekening van het Plakkaat van Verlatinghe duurde het nog jaren voordat de Nederlanden volledig onafhankelijk werden en zichzelf uitriepen tot de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.
Dit kwam mede doordat het nog niet zo eenvoudig was om een geschikte vorst te vinden. In 1588 besloten de Staten-Generaal van de Nederlanden volledig onafhankelijk te worden en door te gaan als Republiek.
Leestip: Waarom ging 1672 voor Nederland de geschiedenisboeken in als het Rampjaar?
Het document wordt nog altijd beschouwd als een van de kostbaarste bezittingen van Nederland. Sterker nog: in 2018, zo’n vierhonderd jaar na ondertekening, werd het Plakkaat door tv-programma Het pronkstuk van Nederland verkozen tot het kostbaarste bezit van het land, boven het werk van de Hollandse meesters: Rembrandt en Vermeer.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
