De erotische papyrus is ruim 2,5 meter breed en 25 centimeter hoog, en bestaat uit twee delen: een satirisch gedeelte en een gedeelte met expliciete seksuele scènes. De rechterkant van het manuscript toont een voorstelling van antropomorfe dieren in verschillende absurde situaties. Aan de linkerkant zijn jonge, vrouwelijke muzikanten te zien die in allerlei posities geslachtsgemeenschap hebben met opvallend groot geschapen mannen.

Tegelijkertijd wordt het nodige aan de verbeelding overgelaten. Het document is ernstig beschadigd, met veel gaten en vervaagde afbeeldingen, zo valt te zien in de digitale collectie van het Egyptisch Museum in Turijn.

Seksualiteit in het oude Egypte

In tegenstelling tot de Babyloniërs, Grieken en Etrusken waren de oude Egyptenaren vrij kuis – althans in hun kunsten. Waar andere beschavingen zeer bedreven waren in het produceren van pornografische kunstwerken, legde men in het oude Egypte maar weinig seksuele afbeeldingen vast. Het enige bekende erotische document is een papyrus uit de late Nieuwe Rijk-periode (ca. 1150 v.C.).

En dat terwijl seksualiteit wel degelijk een rol speelde in het oude Egypte. Zo zijn veel goden verbonden met seksuele symboliek. Osiris was de god van wederopstanding en vruchtbaarheid, god Min werd vaak afgebeeld met een erectie en Hathor was de godin van liefde, seksualiteit, muziek en dans.

Leestip: Welke rol speelde muziek in het oude Egypte? ‘Het was altijd en overal aanwezig’

Het is natuurlijk wel mogelijk dat er meerdere erotische prenten uit het oude Egypte bestaan, ze zijn echter tot op heden nog niet gevonden.

Egyptisch Museum in Turijn

De erotische papyrus werd gevonden in Deir el-Medina, een dorp in de buurt van de Vallei der Koningen, en kwam begin negentiende eeuw in handen van de Italiaanse diplomaat Bernardino Drovetti. Hij was een verzamelaar van antiquiteiten uit het oude Egypte en maakte verschillende expedities naar Egypte.

Leestip: 8 bijzondere beroepen uit het oude Egypte

De collectie van Drovetti bestond uit beelden, papyri, sarcofagen en complete mummies, die hij doorverkocht aan verschillende verzamelaars. Hij legde daarmee de basis van verschillende museumcollecties, en zo ook die van het Egyptisch Museum in Turijn. In 1824 verkoopt hij een deel van zijn collectie – waaronder de erotische papyrus – aan koning Karel Felix van Sardinië. Die bracht het op zijn beurt weer onder in dat wat het Egyptisch Museum zou worden.

’s Werelds eerste blootblaadje?

De erotische papyrus wordt vaak beschouwd als ’s werelds eerste blootblaadje, maar de werkelijkheid ligt genuanceerder. Volgens Reinert Skumsnes, onderzoeker van de Universiteit van Tromsø (Noorwegen) en gespecialiseerd in de relatie tussen lichaam, seks en gender in het oude Egypte, hebben de afbeeldingen niet zozeer een pornografisch karakter – maar moeten ze eerder beschouwd worden als satire.

De mannelijke figuren zijn bijvoorbeeld niet koninklijk of heroïsch afgebeeld, maar zijn kaal, klein en dik, en hebben overdreven grote genitaliën – iets dat zeker niet gebruikelijk was in het oude Egypte.

Leestip: Waarom worden mannen uit het oude Egypte zo vaak kaal afgebeeld?

De vrouwen daarentegen zien er wel aantrekkelijk uit en dragen symbolen die verwijzen naar Hathor, zoals apen en muziekinstrumenten. Volgens Skumsnes is het manuscript een humoristische weergave van de sociale normen, met ruimte voor vrijheid en persiflage.

Dat laatste onderstreept ook het museum in Turijn. ‘In het oude Egypte werden karikaturen met dieren en seksueel expliciete onderwerpen altijd als hilarisch ervaren. In dit opzicht stond de geest van de oude Egyptenaar die deze papyrus maakte niet zo ver af van onze moderne geest.’

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!