Aan de voet van de Andes, in de Pisco-vallei in Zuid-Peru, strekt zich een raadselachtig landschap uit: duizenden keurig uitgehakte gaten, gerangschikt in lange rijen over bijna twee kilometer. Dit opmerkelijke gebied, bekend als de Band of Holes, houdt archeologen al decennia bezig. Wie groef deze regelmatige patronen – en met welk doel? Nieuw onderzoek brengt eindelijk een mogelijk antwoord dichterbij.
Een rij met mysterieuze gaten
De exacte leeftijd van de Band of Holes is moeilijk vast te stellen, maar archeologen schatten dat het complex ongeveer duizend jaar oud is. Voor de lokale bevolking was het gebied altijd al bekend, maar internationale aandacht kwam pas in 1931, toen een Amerikaanse expeditie verslag deed van het vreemde patroon in het landschap.
Leestip: Gigantische tekeningen in de woestijn: het mysterie van de Nazcalijnen
Twee jaar later publiceerde National Geographic de eerste luchtfoto’s van de vallei. Ze deden wereldwijd stof opwaaien en voedden speculaties: van buitenaardse betrokkenheid tot een verband met de mythische stad Atlantis. Wetenschappers kwamen met nuchtere alternatieven: misschien groeven de Inca’s de gaten voor militaire verdediging, landbouw of wateropslag.
Een recent onderzoek, verschenen in het vakblad Antiquity, werpt nieuw licht op het raadsel. Volgens de onderzoekers waren de gaten er al vóór de komst van de Inca’s. Zij zouden het gebied later hebben overgenomen. De oorspronkelijke functie? Mogelijk maakten de gaten deel uit van een levendig handelscentrum. Maar wat had handel te maken met duizenden gaten in de grond?
Sporen van een oude markt
Tijdens het onderzoek vonden de wetenschappers sporen van planten die traditioneel werden gebruikt voor het vlechten van manden. ‘Het is goed mogelijk dat de gaten ooit met dit materiaal werden bekleed om vervolgens goederen in op te slaan,’ zegt hoofdonderzoeker Jacob Bongers, archeoloog aan de University of Sydney (Australië).
Wil je niets missen van onze verhalen? Volg National Geographic op Google Discover en zie onze verhalen vaker terug in je Google-feed!
Die hypothese past bij de strategische ligging van het gebied. De Band of Holes bevindt zich vlak bij een kruispunt van oude handelsroutes tussen de Peruaanse kust en de hooglanden van de Andes. ‘Dat maakt het een logische plek voor een ruilmarkt,’ zegt Bongers. ‘Waarschijnlijk kwamen gespecialiseerde handelaren hier samen om hun producten te verhandelen.’
Leestip: Nieuwe vondst laat zien hoe de orde werd gehandhaafd in het oude Egypte
De gaten zouden bovendien kunnen hebben gediend als een soort meetsysteem om eerlijke ruil te garanderen. De onderzoekers vonden namelijk ook resten van maïs. ‘Een aantal gaten gevuld met maïs stond mogelijk gelijk aan evenveel gaten met een ander product, zoals katoen,’ aldus Bongers.
Werd het gebruikt als boekhoudingssysteem?
Toen het gebied in handen kwam van de Inca’s, is het mogelijk dat zij de Band of Holes een nieuwe functie gaven: als een soort boekhoudingssysteem. Vanuit de lucht is te zien dat het patroon niet uniform is, maar bestaat uit ongeveer zestig afzonderlijke ‘blokken’ met gaten, gescheiden door smalle stroken land.
De blokken verschillen sterk in grootte en indeling. ‘Een deel van het gebied heeft minstens negen opeenvolgende rijen met elk acht gaten, terwijl een ander deel zes rijen met zeven gaten telt,’ zegt Bongers. ‘Weer een ander deel heeft twaalf rijen die afwisselen tussen zeven en acht gaten.’
Leestip: 2 middeleeuwse steden herontdekt langs de Zijderoute
Die regelmaat doet denken aan een ander systeem dat de Inca’s gebruikten: de quipu – bundels met knopen in touwen die vermoedelijk dienden om gegevens te registreren, zoals belasting of handelswaar. De opstelling van de gaten lijkt op de structuur van een oude quipu die enkele kilometers verderop is gevonden.
Volgens de onderzoekers zou de Band of Holes dus een soort ‘landschaps-quipu’ kunnen zijn: een systeem waarmee gegevens niet in touw, maar in het landschap zelf werden vastgelegd. ‘Het blijft voorlopig een hypothese,’ benadrukt Bongers, ‘maar het biedt een fascinerend nieuw perspectief op hoe oude beschavingen informatie konden ordenen en bewaren.’
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
