Drie weken. Zolang heeft journalist Arthur Koestler (1905-1983) om zich voor te bereiden op een poolexpeditie. Hij zou als enige reporter meegaan aan boord van de Duitse zeppelin LZ127 naar Frans Jozefland, diep in het Hoge Noorden. Een paar jaar eerder vloog dit luxueuze luchtschip als eerste ter wereld betalende passagiers de Atlantische Oceaan over. Maar op 24 juli 1931 begint de zeppelin aan een veel spannender avontuur: het afleveren van 70.000 stukken post en een ontmoeting met de bemanning van de Russische ijsbreker Malygin.
Het onderstaande verhaal is gebaseerd op de reisverslagen van Koestler, die zijn afgedrukt in de kranten van die tijd.
Wollen kleding en een rookverbod
Iedere deelnemer – onder wie tien wetenschappers, een fotograaf, commandant Hugo Eckener, 25 bemanningsleden en natuurlijk Koestler zelf – is verplicht om het nodige aan te schaffen. Een overhemd van zware wol, een lichter wollen hemd, een lichte en zware onderbroek en drie à vier zakdoeken.
De rest van de uitrusting, eveneens bestaande uit heel veel wol, wordt op maat gemaakt door het genootschap dat de reis organiseert. Niet verwonderlijk dat iedereen het zweet op de rug staat na de passessie.
Het tweede punt op de agenda: stoppen met roken. In de zeppelin heerst een strikt rookverbod, en Koestler meldt dat Eckener er niet voor terug zal deinzen om mensen dood te schieten die het wagen er eentje op te steken. Alcohol is wel aanwezig, maar niet in grote hoeveelheden.
Verdere voorbereidingen voor de expeditie
Voordat de LZ127 – ook wel Graf Zeppelin genoemd, naar ontwikkelaar en graaf Ferdinand von Zeppelin – vertrekklaar is, moet eerst het luxueuze interieur worden verwijderd. Keuken- en kleerkasten moeten wijken, evenals de wastafels voor dames, waar ruimte wordt gemaakt voor proviand.
Leestip: Hoe een fietsenmaker in 1907 de eerste helikoptervlucht ooit maakte
Woonvertrekken van de crew worden gesloopt en in de plaats komen onder meer harpoenen, ski’s, jachtgeweren, visgereedschap, een opblaasbare boot en pemmican. ‘Vreselijk voedsel,’ aldus Koestler, alleen te gebruiken bij een eventuele stranding van het luchtschip. Slapen gebeurt in slaapzakken. Wat ze niet hebben? Verwarming.
Het vertrek van de zeppelin
Op 24 juli 1931 begint de Graf Zeppelin aan zijn eerste etappe: van Friedrichshafen naar het inmiddels verdwenen vliegveld Berlin-Staaken. De volgende ochtend vliegen ze via Zweden, Estland en Finland naar Leningrad, vanaf waar de reis werkelijk van start zal gaan.
Koestler blikt alvast vooruit, naar een tijd waarin pooltochtjes een alledaagse gebeurtenis zullen zijn: ‘Men zal praten over den ouden tijd, toen de eerste poolvaart van de ‘Graf Zeppelin’ werd beschouwd als een groote gebeurtenis.’
In de vroege morgen van 26 juli stijgt de zeppelin door een dichte nevel op van Leningrad. De eindbestemming is Frans Jozefland. Deze vulkanische eilandengroep ligt op zo’n negenhonderd kilometer vanaf de geografische Noordpool. Daar zullen ze afdalen om post uit te wisselen met de Russische ijsbreker Malygin. Om zeven uur ’s avonds passeren ze de noordelijke poolcirkel. Een dag later zullen ze het schip bereiken.
Toverspel van groen en paars
Op 27 juli, na urenlang ‘zwemmen door troebele melk’, stijgt de zeppelin boven de mist uit. Vanwege het gebrek aan verwarming schommelt het kwik tussen de twee en acht graden, en de sterke tegenwind maakt dat ze zich maar langzaam voortbewegen.
Om vijf uur ’s middags bereiken ze eindelijk het zuidelijkste puntje van Frans Jozefland: Kaap Flora. Drie uur eerder was er contact geweest met de Malygin, die zijn positie had doorgegeven.
Leestip: De enerverende eerste expeditie naar de Noordpool per luchtballon
Het dikke pakijs waarboven ze zweven is magnifiek. De schaduw van hun zilverkleurige zeppelin zorgt voor een reflecterend ‘toverspel van groen, paars en goud,’ aldus Koestler. Eckener spreekt zijn ongenoegen uit over het feit dat hij geen aquarellist heeft meegenomen aan boord – de foto’s van de geofotograaf zijn alleen in zwart-wit.
Op een van de ijsschotsen zien ze een complete ijsberenfamilie met hun kop schudden als ze aan komen zweven. Ook zoeken ze sporen van de mislukte expeditie van de Noor Roald Amundsen. Hij verdween in 1928 in het poolgebied, maar werd nooit gevonden.
Een afdrijvende zeppelin
Om half zeven ’s avonds op 27 juli vliegt het expeditieteam boven de ijsbreker. De landing is niet zomaar geregeld. In spiraalbochten wordt de daling ingezet, waarna de motor wordt afgezet. Maar omdat de zeppelin weer dreigt te stijgen, wordt er nog 12.000 kubieke meter gas geloosd. Dit tot grote tegenzin van Eckener.
Daarna sleept het team de opblaasboot van 150 kilo naar het leefvertrek, en wordt het gevaarte opgepompt met een pedaal. Andere bemanningsleden zijn inmiddels begonnen grote emmers aan touwen naar buiten te werpen en deze vol te laten lopen met water. Door deze ballast weet de Graf Zeppelin eindelijk te dalen en landt het zachtjes op het water.
Nog voordat de opblaasbare boot te water is gelaten, komt de bemanning van de Malygin al in een roeibootje aangevaren. Er wordt hartelijk op elkaars met pelzen bedekte schouders geklopt en postzakken wisselen van eigenaar.
Wil je niets missen van onze verhalen? Volg National Geographic op Google Discover en zie onze verhalen vaker terug in je Google-feed!
Lang duurt de ontmoeting niet, want al na tien minuten begint de zeppelin af te drijven richting gevaarlijk drijfijs. Met een noodvaart wordt de opblaasbare boot weer opgehesen en de emmers met water geleegd. Als ze niet zoals zo veel eerdere poolreizigers willen stranden in de kou, zullen ze snel moeten opstijgen.
De kaart aanpassen
De zeppelin vliegt verder en de crew richt zich op een ander belangrijk doel van deze reis: wetenschappelijke informatie vergaren. Ze fotograferen maar liefst 50.000 vierkante kilometer ijs in de hoop nieuwe plekken te ontdekken.
Ze komen erachter dat er talloze niet-bestaande eilanden op de kaart staan. Albert Edward-eiland is een mythe en dat geldt ook voor Harmsworth-eiland. Armitage blijkt geen eiland, maar een schiereiland te zijn. Daartegenover staat dat ze onontdekte eilanden en gebergten aan de kaart kunnen toevoegen, en corrigeren ze op meerdere plekken de kustlijn.
Het einde van de reis
Op 29 juli is het stil. Er komen geen draadloze berichten meer van de zeppelin. Niemand maakt zich zorgen, want er zijn nu eenmaal ‘dode zones’ in het Hoge Noorden waar geen contact kan worden gemaakt.
Die kalme houding blijkt gelukkig terecht. Op de vroege morgen van 30 juli vliegt de zeppelin over Leningrad. ’s Avonds landen ze onder luid gejuich in Berlijn. De kaart van de poolcirkel zal nooit meer hetzelfde zijn.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
